Gối Cỏ Đầu Xuân

Với Đôi Vần Thơ Xuân Của Tiền Nhân  

 

 

Tác giả là một bậc anh quân đời nhà Trần và là Sư Tổ sáng lập Thiền Phái Trúc Lâm Yên Tử. PKT 02/18/2019

 

SƠN PHÒNG MẠN HỨNG

Trần Nhân Tông  (1258 - 1308)

 

Thùy phược cánh tương cầu giải thoát

Bất phàm hà tất mịch thần tiên

Viên nhàn mã quyện nhân ưng lão

Y cựu vân trang nhất tháp thiền

 

Thị phi niệm trục triêu hoa lạc

Danh lợi tâm tùy dạ vũ hàn

Hoa tận vũ tình sơn tịch tịch

Nhất thanh đề điểu hựu xuân tàn

 

Mạn Hứng Ở Sơn Phòng

PKT - Mây Tần

 

Có ai trói buộc mình đâu mà phải cầu giải thoát  / Bụi trần đã không còn vướng mắc rồi thì hà tất đi tìm thần tiên làm chi nữa  / Bầy vượn nhởn nhơ, con ngựa đã mỏi, người nay đã già / Am mây và chiếc giường thiền ngày nào vẫn  còn đó / / Nỗi thị phi phải quấy đã được rũ bỏ theo từng cánh hoa rụng rơi ban sáng / Niềm hám danh hám lợi đã được cuốn theo từng đợt  mưa lạnh trong đêm / Hoa đã rụng hết, mưa đã tạnh hẳn, núi non tịch mịch trước mắt / Một tiếng chim hót, ừ nhỉ , cái lẽ tuần hoàn trời đất, xuân đến rồi đi  

SƠN PHÒNG MẠN HỨNG

PKT  - Mây Tần

 

Ai trói buộc đâu mà cầu giải thoát,

Lòng đã thoát phàm hà tất tìm Tiên.

Vượn nhàn, ngựa mỏi, thân lão,

Chốn cũ, am mây, một chiếc giường thiền.

 

Sáng ngắm hoa rơi, thị phi rũ bỏ,

Ðêm nghe mưa lạnh, danh lợi buông trôi.

Hoa tàn, mưa tạnh, núi vắng,

Một tiếng chim hót tiễn Xuân ngang trời.        

 

Tri Khac Pham
Phamid1934@gmail.com

 

 

 

Đỗ Chiêu Đức, Mailoc, Phương Hà, Mùi Quý Bồng 

HAI BÀI THƠ XUÂN

của ÔNG VUA Trần Nhân Tông

 

         Trong dịp xuân về, Kính gởi đến Quý Thầy Cô và Anh Chị Em Vườn Thơ Thẩn  2 bài thơ "Xuân" của ông Vua Trần Nhân Tông...

       

    春曉                  Xuân hiểu   

 

睡起啟窗扉，      Thụy khởi khải song phi, 
不知春已歸。      Bất tri xuân dĩ quy.  
一雙白蝴蝶，      Nhất song bạch hồ điệp,  
拍拍趁花飛。      Phách phách sấn hoa phi.

 

CHÚ THÍCH : 

 * Thụy Khởi : là Ngủ dậy, chỉ Vừa thức giấc.

 * Khải : là Mở ra, giống như chữ KHAI ( thanh BẰNG, còn KHẢI là thanh TRẮC ).

 * Song Phi : Cánh cửa của Cửa sổ.

 * Phách Phách : là Vổ vổ(cánh), ở đây có nghĩa là Vổ Phần phật.

 * Sấn : là Nhân(dịp), ở đây có nghĩa là Hướng về...

 NGHĨA BÀI THƠ :

                              Sáng Sớm Mùa Xuân

          Vừa mới ngủ dậy, ta mở toang hai cánh cửa sổ ra... Đâu biết rằng mùa xuân đã về đến rồi !( Trông kìa,) một đôi bướm trắng nỏn nà đang vổ vổ cánh bay về các khóm hoa ( đang nở rộ !). 

DIỄN NÔM :

        SÁNG XUÂN

     Thức giấc mở song ngay,

     Xuân đến nào có hay.

     Một đôi bươn bướm trắng,

     Hướng hoa vổ cánh bay !

Lục bát :

     Vừa thức giấc, mở cửa song,

     Nào hay xuân đã về trong đất trời.

     Một đôi bướm trắng xinh tươi,

     Khóm hoa bay lượn thành đôi chập chờn.

                                                         

 Trần Nhân Tông 陳仁宗 (7 tháng 12 năm 1258 - 14 hoặc 16 tháng 12 năm 1308) là vị hoàng đế thứ ba của vương triều Trần trong lịch sử Việt Nam. Ông trị vì từ năm 1278 đến năm 1293, sau đó làm Thái thượng hoàng từ năm 1293 cho đến khi qua đời. Trần Nhân Tông được nhiều sử gia đánh giá là một vị vua anh minh, đã có nhiều đóng góp cho sự phát triển bền vững của Đại Việt cuối thế kỷ 13, cũng như việc bảo vệ nền độc lập và mở rộng cương thổ đất nước. Ngoài ra, ông cũng là một thiền sư lớn của Phật giáo Việt Nam thời trung đại.              

   Xuân Vãn

  Trần Nhân Tông

                           

        

春晚                          Xuân Vãn

               陳仁宗                          Trần Nhân Tông

年少何曾了色空     Niên thiếu hà tằng liễu sắc không, 

一 春心在百花中    Nhất xuân tâm tại bách hoa trung.

 如今勘破東皇面    Như kim khám phá đông hoàng diện, 

 禪板蒲團看墜紅    Thiền bản bồ đoàn khán truỵ hồng.

 

Dịch Nghĩa:                           Xuân Muộn

     Câu 1 : 年少何曾了色空     Niên thiếu hà tằng liễu sắc không,

     Từ HÀ TẰNG : HÀ là Như thế nào, là Ra Làm Sao ?. TẰNG là Từng, là Đã Từng. Nên :
     HÀ TẰNG : là một NGHI VẤN TỰ dùng theo cách PHẢN VẤN có nghĩa : Làm sao mà nói được đã từng ?
     LIỄU : là Kết thúc, là Hết.( kết liễu ). Nên...
     HÀ TẰNG LIỄU có nghĩa : Làm sao nói được là đã kết thúc...? Đưa đến nghĩa cả câu là :
     " Tuổi còn trẻ thì làm sao mà có thể nói là đã kết thúc với chuyện sắc không cho được ?!" Nghĩa bóng là :
     " Thanh niên thì làm sao mà có thể nói là không còn nghĩ đến chuyện sắc không nữa ?!". Đưa đến nghĩa của...

 

     CÂU 2 :   一 春心在百花中    Nhất xuân tâm tại bách hoa trung.

      NHẤT XUÂN TÂM : có nghĩa là Một tấm lòng xuân, là Một tấm lòng son trẻ. Nghĩa cả câu là...
      " Một tấm lòng xuân đều ở trong trăm hoa " Nghĩa bóng là : " Một tấm lòng xuân ( son trẻ ),( như cánh bướm cứ xuyên suốt mê mẫm mãi ) trong trăm ( ngàn ) đóa hoa ( đẹp ).
      Câu 2 nầy còn có thể ngắt câu như thế nầy :
     " NHẤT XUÂN, Tâm tại bách hoa trung " !
     Có nghĩa :
         " Hễ đến mùa xuân là lòng cứ vướng bận mãi với trăm hoa ". Nhưng dù ngắt câu như thế nào thì nghĩa của nó vẫn ăn với Câu 1 cả !

 

      CÂU 3, CÂU 4 thì nghĩa đã rõ :

          如今勘破東皇面    Như kim khám phá đông hoàng diện,

          禪板蒲團看墜紅    Thiền bản bồ đoàn khán truỵ hồng.

      KHÁM PHÁ : là Nghiệm ra được, là Thấu hiểu một cách rõ ràng. là Nhìn rõ bộ mặt thật.
      ĐÔNG HOÀNG : là Ông Hoàng ở hướng đông, ta gọi là Chúa Xuân. Ông Chúa của mùa Xuân ở hướng đông.
      THIỀN BẢN, BỒ ĐOÀN...
      THIỀN BẢN : là Miếng Ván dùng để ngồi Thiền.
      BỒ ĐOÀN : là Cái Vòng tròn được kết bằng cỏ Bồ, dùng để ngồi đọc kinh hay ngồi thiền.
        Cho nên...
        THIỀN BẢN và BỒ ĐOÀN là 2 thứ đồ đều dùng để ngồi thiền. Hai từ nầy hô ứng và nhấn mạnh cho nhau chỉ sự tu tập.
        Nghĩa của câu 3, câu 4 là :
        Như hiện nay ( Bây giờ ), đã nhìn rõ được bộ mặt thật của Chúa Xuân rồi ( Xuân đến rồi cũng sẽ đi, hoa nở rồi cũng sẽ tàn ! ). Nên, dù ngồi trên Thiền bản hay Bồ Đoàn gì cũng được ( đã tu tập thiền rồi, đã hiểu rõ nghĩa luân hồi đào thải rồi ) thì lòng rất thản nhiên mà nhìn những cánh hồng rơi rụng ! ( Nhìn hoa tàn mà không còn thương hương tiếc ngọc hay xót liễu vì hoa gì nữa cả, vì đã giác ngộ được lẽ tuần hoàn của tạo hóa ! ).

Xin được góp bài DIỄN NÔM :

          VÃN : là Tối, là muộn, là Cuối, nên...
          XUÂN VÃN là Xuân Muộn, là

                    

  CUỐI XUÂN

  Tuổi trẻ sắc không sao khỏi vướng,
  Lòng xuân quyến luyến mãi trăm hoa.
  Nhưng nay đà tỏ khi xuân tận,
  Hoa rụng lòng thiền chẳng xót xa!

Lục bát :

                   Tuổi xuân nào dứt sắc không,

                   Lòng xuân chìm đắm mãi trong sắc màu.

                   Như nay đà tỏ âm hao,

                   Tâm thiền hoa rụng chẳng nao lòng trần !
                                        
                                                               Đỗ Chiêu Đức.

GÓP THƠ DỊCH: Mailoc, Phương Hà, Múi Quý Bồng

SÁNG  XUÂN

(1)

Sớm mai thức dậy mở song ngoài

Xuân tới kia rồi chẳng có hay.

Bướm trắng một đôi đang đập cánh

Chập chờn theo đuổi cánh hoa bay!

(2)

Sáng dậy mở song ngoài

Xuân về chẳng có hay

Nhởn nhơ đôi bướm trắng

Đập cánh theo hoa bay!

        Mailoc

 

       CHIỀU  XUÂN

 

(1)

Sắc không tuổi trẻ chẳng tinh tường

Xuân đến hoa cười dạ vấn vương.

Mặt thật chúa xuân nay khám phá

An nhiên tịnh toạ ngó rơi hường!

(2)

Sắc không niên thiếu lòng chẳng bận

Rộn rã xuân về vấn vương hoa.

Chúa xuân mặt thật hiểu ra

Bồ đoàn tịnh tọa mặc hoa tơi bời!

        Mailoc

 

I- Phỏng dịch bài Xuân Hiểu

 

(1) Sáng Xuân

 

Sáng ra thức giấc tựa song ngoài

Xuân đến bao giờ đâu có hay

Bướm trắng một đôi âu yếm lượn

Hướng về hoa thắm nhởn nhơ bay.

 

(2) Sáng Xuân

 

 Sớm mai ra tựa song ngoài

Mới hay rộn rã đất trời vào xuân

Một đôi bướm trắng tưng bừng

Nhởn nhơ đập cánh trên từng đóa hoa.

 

                    Phương Hà phỏng dịch

 

 

II- Phỏng dịch bài Xuân Vãn

 

(1) Cuối Xuân

 

Tuổi trẻ lòng sao khỏi sắc không

Muôn hoa vương vấn mãi trong lòng

Nhưng nay biết được khi xuân tận

Hoa rã...tâm thiền đã lĩnh thông.

 

(2) Cuối Xuân

 

Tráng niên nào khỏi sắc không

Hoa xuân phơi phới trong lòng rộn say

Lẽ đời khi đã tỏ hay

Xuân tàn, hoa rụng...tâm này thản nhiên 

 

                  Phương Hà phỏng dịch

 

XUÂN SỚM

 

Mở cửa sáng vừa thức,

Xuân đến mà không biết.

Chập chờn đôi bướm bay

Vào vườn hoa diễm tuyệt.

 

Mùi Quý Bồng

01/24/2019

 

XUÂN MUỘN

 

Tuổi trẻ mơ hoài chuyện sắc không. 

Trăm hoa đua nở giữa lòng xuân.

Xuân đến, xuân đi, nay đã tỏ.

Rụng, rơi, hoa chẳng động lòng thiền.

 

Mùi Quý Bồng

01/24/2019 

 

 

 

 

TRẦN QUANG TRIỀU, MỘT THI NHÂN ĐỜI TRẦN 

 

Kính chuyển đến bạn vài bài thơ của Trần Quang Triều, một thi nhân đời nhà Trần .Mời bạn đọc giải khuây, sắp cuối tuần nữa rồi!

Thân kính

ML

Trần quang Triều ( 1286-1325 ) là con trai của Trần quốc Tảng , cháu nội của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn .Năm 14 tuổi được phong tước Văn huệ Vương. Tài cả văn lãn võ , tuy nhiên ông không ham công danh phú quý ,khi vợ mất ông đã có ý muốn cáo quan về. Cuối cùng được về ẩn cư nơi am Bích Động , gần chùa Quỳnh Lâm , nay thuộc huyện Đông Triều , tỉnh Quảng Ninh ,Ông lập ra thi xã Bích Động xướng họa cùng các bạn thơ như Nguyễn Sưởng , nguyễn trung Ngạn ... Năm 1324 vua Trần minh Tông triệu ông ra gánh vác việc nước , nhưng chẳng được bao lâu thì mất . Tác phẩmcủa ông còn tập Cúc Đưong Di Cảo đã thất lạc,hiện chỉ còn một ít bài thơ .

QUY CHU TỨC SỰ

                          ( Trần Quang Triều )

 

Quy chu tức sự

Qủy ngộ niệm thù khinh,

Quy tâm mộng tự vinh (oanh).

Ðiểu đề yên thụ một,

Phàm đới tịch dương hành.

Thu tước sơn dung sấu,

Triều khai thủy giám minh.

Túy ông hồn vị tỉnh,

Hồng diệp mãn giang thành.  

Dịch nghĩa

 

Thuyền về tức cảnh

Nghĩ đến những cuộc gặp gỡ giả dối lòng càng coi nhẹ,

Cho nên giấc mộng về cứ vương vấn mãi.

Chim kêu khuất trong đám cây lồng khói,

Cánh buồm đi ngang theo bóng chiều tà.

Hơi thu đẽo gầy dáng núi,

Triều lên, mặt nước như gương sánh.

Ông già say vẫn chưa tỉnh,

Lá đỏ rơi đầy thành ven sông

 

 

--Bản dịch của MaiLộc-

 

Thuyền về tức cảnh

 

Đời gian dối lòng nầy chẳng bận ,

Mộng quay về vương vấn khôn vơi .

Chim kêu cây khuất khói mờ ,

Cánh buồm ngang lướt lơ mơ chiều tà .

Thu gậm nhấm núi xa mảnh khảnh ,

Nước triều dâng sóng sánh gương trong  .

Lão say chưa tỉnh giấc nồng ,

Lá vàng tan tác trên sông rơi đầy .

 

 

Đề Gia Lâm tự

Tâm hôi oa giác mộng,
Bộ lý đáo thiền đường.
Xuân vãn hoa dung bạc,
Lâm u thiền vận trường.
Vũ thu thiên nhất bích,
Trì tịnh nguyệt phân lương.
Khách khứ tăng vô ngữ,
Tùng hoa mãn địa hương.

       TQT

Dịch nghĩa

Lòng nguội lạnh với giấc mơ sừng con sên
Dạo bước đến cửa thiền
Xuân muộn, dáng hoa mỏng mảnh
Rừng sâu, tiếng ve ngân dài
Mưa tạnh, trời xanh biếc một màu
Ao trong, trăng mát dịu toả xuống
Khách ra về, sư chẳng nói
Mặt đất thơm ngáy mùi hoa thông.

Chùa Gia Lâm ở xã Lệ Chi, huyện Gia Lâm, ngoại thành Hà Nội

 

 

Bản dịch của Mailoc

      Đề Thơ Nơi Chùa Gia Lâm

Vòng danh lợi lòng đà nguội ngắt

Dạo cửa thiền thanh thoát bước chân .

Hoa đang mỏng mảnh tàn xuân

Tiếng ve rừng vắng như ngân khúc sầu .

Trời sau mưa một bầu xanh ngát

Mặt ao hồ trong vắt ánh trăng .

Khách đi sư chẳng nói năng

Hoa thông rụng khắp hương dâng ngạt ngào .

                                                   Mailoc

Chu trung độc chước

Thu mãn sơn thành bội tịch liêu,
Gia thư bất đáo hải thiên diêu.
Nhân tình sơ mật xao bồng vũ,
Thế thái cao đê phách mạn triều.
Tùng cúc cố lưu ta dị lộ,
Cầm thư tuế vãn hỷ đồng điều.
Kỷ đa lỗi khối hung trung sự,
Thả hướng tôn tiền thí nhất kiêu.

Dịch nghĩa

Thu về đầy núi, càng khiến hiu quạnh bội phần,
Thư nhà không đến miền biển xa xăm này.
Tình người thưa nhặt như mưa gõ mui thuyền,
Thói đời lên xuống như nước triều vỗ bờ.
Tùng cúc bạn cũ, than ôi, nay đã khác nẻo,
Tuổi già đèn sách, mừng rằng hợp điệu.
Biết bao nỗi niềm chồng chất trong lòng,
Hãy thử giả khuây trước chén rượu xem sao.

 Dịch Thơ :

     Uống Rượu Một Mình Trong Thuyền

 Núi vào thu trông càng hiu hắt

Nơi biển xa vắng bặt tin nhà.

Tình người thưa nhặt mưa sa

Thói đời lên xuống sóng va mặt ghềnh

Bạn tùng cúc buồn tênh rẽ hướng

Bên sách đèn vui hưởng tuổi thu.

Ngổn ngang tâm sự mịt mù

Thử xém chén rượu có vơi nỗi lòng.

             Mailoc

ĐỀ Phúc Thành Từ Đường

Vân tự du du tuế nguyệt thâm,
Từ đường lưỡng bạn bách sâm sâm.
Hoa ngưng túc vũ thiên hàng lệ,
Nguyệt ấn hàn đàm nhất phiến tâm.
Ðài hạ thảo phân kim nhật lộ,
Tùng trung hạc thức cựu thời cầm.
Dạ lai ký đắc đăng tiền mộng,
Hải khoát thiên cao hà xứ tầm.

Dịch nghĩa

Mây bay man mác năm tháng lâu rồi,
Hai bên nhà thờ cây bách um tùm.
Những hạt mưa đêm đọng lại trên hoa như nghìn hàng lệ,
Mặt trăng in xuống đầm lạnh như một mảnh lòng.
Dưới đài, cỏ rẽ thành lối đi ngày nay,
Trong cây thông, chim hạc nhớ cung đàn thuở trước.
Đêm đến ghi nhớ giấc mộng trước đèn,
Nhưng trời cao biển rộng biết tìm đâu?

 
Nguồn: Thơ văn Lý Trần (tập II), NXB Khoa học xã hội, 1988

Dịch Thơ:

      Đề Nhà  Từ Đường Phúc Thành

 

Mây lững lờ tháng năm man mác

Bách âm u bên vách từ đường.

Trên hoa mưa lệ còn vương

Mảnh lòng như nguyệt đáy gương lạnh đầm.

Cỏ dưới đài rẽ phân lối nhỏ

Trong bóng tùng hạc nhớ đàn xưa

Bên đèn mộng cũ mới vừa

Trời cao biển rộng biết đâu tìm về

             Mailoc

Trường An hoài cổ

Hà nhạc chung tồn cố quốc phi,
Sổ hàng lăng bách bối tà huy.
Cựu thời vương khí mai thu thảo,
Mộ vũ tiêu tiêu dã điệp phi.

Dịch nghĩa

Sông núi rốt cuộc vẫn còn mà nước cũ đã đổi khác,
Mấy hàng bách trồng trên gò đứng phơi lưng dưới nắng chiều.
Khí đế vương triều xưa chôn vùi dưới cỏ mùa thu,
Mưa chiều hiu hắt bướm nội bay.

 Dịch Thơ :

     Trường An Hoài Cổ

Sông núi đây, đâu rồi triều cũ?

Bách lăng sầu đứng rũ tà dương.

Khí vương vùi dưới cỏ đường

Mưa chiều hiu hắt bướm đồng tủa bay

      Mailoc

Hoàng Châu đạo lộ tác

Hành lộ thạch đầu hoạt,
Loan vân tạp chướng yên.
Khách phàm thu vũ ngoại,
Sơn tự tịch dương biên.
Lục ám tang ma địa,
Hồng minh quất dữu thiên.
Đăng xa không hữu ức,
Quy tứ hựu thê nhiên.

Dịch nghĩa

Đường đi đá núi trơn,
Mây ngàn lẫn với khói lam chướng.
Cánh buồn khách ngoài trời mưa thu,
Ngôi chùa trên núi trong bóng chiều tà.
Mầu xanh che rợp đất dâu gai,
Mầu hồng chiếu sáng trời quýt bưởi.
Lên xe luống những nhớ nhung,
Ý trở về lại thêm man mác.

 Dịch Thơ :

    Làm Trên Đường Đi Hoàng Châu

Đường đá núi trợt trơn sườn dốc

Khói mây ngàn lam độc lờ mờ.

Mưa thu buồm khách phất phơ

Hắt hiu chùa núi đứng phơi nắng tàn.

Cỏ gai dâu xanh rờn mặt đất,

Bưởi quit tươi đỏ gấc trời hồng.

Lên xe se sắt chạnh lòng,

Tâm tư trĩu nặng dường không muốn về.

       Mailoc

 

Giang thôn tức sự

Tây lân thôn hạng cách đông lân,
Kê khuyển tương văn cận yếu tân.
Hải yến nhật tà đê lộng ảnh,
Giang hoa phong tế viễn tuỳ nhân.
Ðạo phùng mai vũ liên vân thục,
Tàm đáo tang thiên trước diệp tân.
Khước tiếu ngâm ông tham thắng thưởng,
Ngọc kinh quy trạo dĩ kiêm tuần.

Dịch nghĩa

Ngõ xóm Tây cách với xóm Đông,
Tiếng gà gáy chó sủa vọng sang nhau gần bến sông chính.
Dưới ánh trời tà, én biển là là bay giỡn bóng.
Trong làn gió nhẹ, hoa bên sông xa xa hướng theo người.
Lúa gặp mưa mai, chín liền đến chân mây,
Tằm đến mùa dâu, theo lá mà đổi khác.
Buồn cười cho nhà thơ mãi ngắm cảnh đẹp,
Đi thuyền về kinh sư đã trọn tuần.

Dịch Thơ :

     Xóm Bên Sông Tức Cảnh

 Xóm Tây-Đông cách nhau một ngõ

Trên bến sông gà chó xác xao.

Én chiều lượn bóng đùa nhau

Hoa sông gió nhẹ lao xao vẫy người.

Lúa, mưa xuống rợp đồng chín tới

Tằm, lá dâu ăn rỗi đầy nong.

Thi nhân cười ngất cảnh trông,

Về kinh phải chục hôm ròng thuyền đi.

          Mailoc

 

MXT xin phép góp vui một bài "Quy Chu Tức Sự" : Thuyền Về Tức Cảnh như sau :

 

Gặp gở mà chi dối trá thêm

Tơ vương mộng mãi giấc êm đềm

Khói mờ lồng khuất cây chim hót

Bóng xế buồm dong sóng gió êm

Vách núi hơi thu về nhựt nguyệt

Thủy triều mặt nước chiếu gương đêm

Ông già chưa tỉnh còn say khướt

Lá đỏ xây thành rụng rớt thêm

Mai Xuân Thanh

Ngày 20/09/2018

 

Đỗ Chiêu Đức tham gia với các phần sau đây :

 

1. Bản chữ Hán của bài thơ :

 

 歸舟即事             QUY CHU TỨC SỰ

     

詭遇念殊輕，     QUỶ ( NGỤY ) ngộ niệm thù khinh, 
歸心夢自縈。     Quy tâm mộng tự vinh.( OANH ).
鳥啼煙樹沒，     Điểu đề yên thụ một, 
帆帶夕陽行。     Phàm đới tịch dương hành. 
秋削山容瘦，     Thu tước sơn dung sấu, 
潮開水鑑明。     Triều khai thủy giám minh. 
醉翁渾未醒，     Túy ông hồn vị tỉnh, 
紅葉滿江城。     Hồng diệp mãn giang thành.

 

              陳光朝                                  Trần Quang Triều.

 

2. Chú Thích :
       Về nghĩa của bài thơ thì Thầy đã giảng rõ rồi, em chỉ chú thích thêm vài từ đặc biệt mà thôi :

  (1). QUỶ 詭 : là Gian xảo, Dối trá, như QUỶ KẾ Đa Đoan. Từ nầy còn được đọc là NGỤY, Ví dụ như NGỤY BIỆN chẳng hạn. Trong bài thơ được phiên âm là QUỶ NGỘ, e là không được chính xác, thiết nghĩ, nên phiên âm là NGỤY NGỘ thì đúng hơn. NGỤY NGỘ có 2 nghĩa :
    a ). Sự gặp gỡ được xếp đặt một cách giả dối.
    b ). Gặp phải toàn những chuyện dối gian xảo trá.

 

  (2). THÙ 殊 : là Khác nhau, là Đặc Biệt. nên THÙ KHINH là : Đặc biệt xem nhẹ, có nghĩa là Xem rất nhẹ.

  (3). VINH( OANH ) 縈 : Từ nầy đúng ra phải đọc là OANH, nhưng vì muốn cho ăn vận với từ KHINH ở trên nên mới đọc là VINH ( Ví dụ như : Cổ Kim đọc trại thành Cổ Câm vậy ). 
    OANH 縈 : có nghĩa là Quanh Quẩn, Lòng Vòng, Lởn vởn, Vương Vấn... Trong bài thơ là : Mộng Tự Oanh là Cứ lởn vởn mãi trong giấc mộng của mình hoài !

         Hai câu thơ đầu có nghĩa :
     Trong Ý niệm thì rất xem nhẹ những cuộc gặp gỡ giả dối, không chân thật. Nhưng, trong lòng ( quy TÂM ) thì khi  về ( những cái giả dối đó ) cứ lởn vởn mãi cả trong giấc ngủ ( Cứ bận lòng mãi về những chuyện đó ). Cho nên...
     2 câu Thực :
           Chim kêu khuất trong đám cây lồng khói,
           Cánh buồm đi ngang theo bóng chiều tà.
     Một câu tả cảnh mơ hồ không rõ ràng, một câu là hình ảnh hiển hiện trước mắt của cánh buồm trong buổi chiều tà...
     2 Câu Luận cũng thế :
           Hơi thu đẽo gầy dáng núi,
           Triều lên, mặt nước như gương sáng.
     Cảnh trí cũng như cuộc đời, cái giả dối gian trá mơ hồ hòa lẫn trong cái rõ ràng chân thật của cuộc sống, nên chi...

 

      2 câu Kết :
        醉翁渾未醒，     Túy ông hồn vị tỉnh, 
        紅葉滿江城。     Hồng diệp mãn giang thành.

     Ông già say hầu như ( hồn渾 là Hầu như ) chưa chịu tỉnh dậy ( vì ngán ngẫm cho nhân tình thế thái ), để mặc cho lá thu đỏ thắm rơi đầy cả trên sông chảy ra ngoại thành !

 3. DIỄN NÔM :

 

        TỨC CẢNH SỰ ĐỜI KHI THUYỀN VỀ

               Xem thường đời gian dối,
               Sao lòng mãi vấn vương.
               Chim kêu trong mây khói,
               Thuyền đi dưới gió sương.
               Thu về sơ xác lá,
               Nước đầy lắp lánh gương.
               Lão say chưa muốn tỉnh,
               Mặc lá đổ muôn phương !

Lục bát :

               Tình đời giả dối xem khinh,

               Trở về với mộng tự mình lân la.

               Khói vương cây, tiếng chim ca,

               Nắng chiều nghiêng đổ buồm xa đi về.

               Núi thu xơ xác  ủ  ê,

               Nước thu trong vắt tư bề lăn tăn.

               Say mèm chẳng tỉnh riêng ông,

               Lá thu rơi đỏ cả sông cả thành !

                                                      Đỗ Chiêu Đức.

 

___________________________________________________________________________________ 

              

 

THƠ CHU VĂN AN

Bản dịch: Mailoc, Đỗ Chiêu Đức, Kim Oanh, Songquang, Phương hà, Mai Xuân Thanh

__________________________________________________________ 

 

THƠ NGUYỄN ỨC

Bản dịch: Mailoc, Phương Hà, Đỗ Chiêu Đức

 

Vài bài thơ của Nguyễn Ức , một thi nhân đời Trần, xin chuyển đến bạn để có vài phút

nhẹ nhàng cho tâm hồn cuối tuần.

Thân

ML

 Nguyễn Ức 阮億 hiệu là Lan Trai. Chưa rõ quê quán ở đâu, sinh và mất năm nào. Chỉ biết dưới triều Trần Minh Tông, ông từng làm quan ở viện hàn lâm. Nguyễn Ức còn là bạn thân của Văn Huệ Vương Trần Quang Triều, có tham gia thi xã Bích Động do Trần Quang Triều sáng lập.

Tác phẩm của ông hiện còn 20 bài thơ chép trong "Toàn Việt thi lục".

 

Thu dạ dữ cố nhân Chu Hà thoại cựu 

Thu lai ngẫu bạng cúc hoa tùng, 
Nhất thất chi lan xú vị đồng. 
Thế sự phiếm luân đăng ảnh ngoại, 
Giao tình thâm ký tửu bôi trung. 
Kỷ hành bạch phát thì tương vãn, 
Vạn lý thanh vân tín vị thông. 
Ðộc đối bất lai kim tịch mộng, 
Tây phong xuy vũ lạc ngô đồng.

                            Nguyễn Ức

Dịch nghĩa 

Mùa thu về, ngẫu nhiên ngồi bên khóm hoa cúc, 
Cùng một nhà chi lan, hương như nhau. 
Bên ánh đèn bàn phiếm việc đời, 
Tình bầu bạn gửi hết vào chén rượu. 
Vài sợi tóc bạc, báo tuổi đã sắp già, 
Đường công danh vạn dặm, nay vẫn chưa tỏ lối. 
Riêng gặp mặt nhau, đêm nay khỏi phải nằm mộng, 
Gió tây hắt mưa làm rụng lá ngô đồng.

 Dịch Thơ :

   Đêm Thu Cùng Bạn Chu Hà Ôn Chuyện Cũ

 

Bên cúc vàng ngẫu nhiên cùng ngắm

Chung một nhà cùng đẳm chi lan

Bên đèn thế sự phiếm bàn,

Tình thâm gửi trọn chén tràn ly bôi.

Vài sợi tóc như vôi, già tới,

Đường công danh vời vợi ngàn xa.

Gặp nhau đêm trắng thiết tha,

Gió tây mưa dập xót xa ngô đồng .

               Mailoc  phỏng dịch

 

Bạc chu Ứng Phong đình ngẫu đề 

Hệ lãm giang đình mịch thắng du, 
Tiền triều hành điện dĩ hoang khâu, 
Oanh hoa bất thức hưng vong sự, 
Liêu loạn xuân quang vị khẳng hưu.

                       Nguyễn Ức

Dịch nghĩa 

Buộc thuyền cạnh đình bên sông tìm chơi thắng cảnh, 
Hành cung triều trước, đã thành gò hoang. 
Mùa xuân chẳng biết việc hưng phế, 
Làm rối nắng xuân mãi chưa thôi!

 Dịch Thơ :

     Bên Đình Ứng Phong Ngẫu Hứng

(1)

Buộc con thuyền bên đình dạo cảnh,

Điện xưa đâu để lạnh gò hoang.

Phế hưng thế sự mơ màng,

Oanh-hoa nào biết hót vang xuân về

(2)

Bên đình thuyền buộc ngắm quan san,

Cung điện triều xưa đã phế tàn.

Thế sự hưng vong oanh chẳng đoái,

Trong hoa xuân nắng líu lo vang.

              Mailoc

 

Chu quá Bắc Giang Tiên Du tác 

Khách phàm lịch lịch quá Tiên Du, 
Tu kiến thanh sơn đối bạch đầu. 
Bán tháp tịch dương cô sát quýnh, 
Nhất giang minh nguyệt tứ kiều thu. 
Sương dư hồng đạo liên vân thục, 
Vũ hậu đan phong cách ngạn vu.  
Quy tứ bất kham phùng nghịch thuỷ, 
Chỉ trình hà nhật đáo Thần Châu.

                                            Nguyẽn Ức

Dịch nghĩa 

Buồm khách chặng chặng qua Tiên Du, 
Thẹn thấy non xanh đối cùng đầu bạc. 
Bóng chiều rớt lại trên nửa ngọn tháp, xa tít một ngôi chùa cô đơn, 
Một giòng sông trăng sáng, bốn nhịp cầu thu. 
Sau khi sương sa, lúa chín vàng liền với chân mây, 
Sau lúc mưa tạnh, chòm phong đỏ bên kia sông xa lắc. 
Chịu sao nổi, khi lòng muốn về, lại gặp giòng nước ngược. 
Đường đi tuy gang tấc, biết ngày nào tới Thần Châu.

Dịch Thơ

    CảmTác Thuyền Qua Núi Tiên Du

Buồm lớp lớp qua Tiên Du chặng,

Trước non xanh đầu trắng thẹn thùa.

Tà dương hiu hắt tháp chùa,

Cầu thu trăng sáng bóng đùa dòng sông.

Sương vừa tan lúa đồng vàng ối,

Bên sông thu lá đỏ sau mưa.

Muốn về nước ngược khổ chưa?

Thần Châu gang tấc như rùa thuyền đi.

                   Mailoc phỏng dịch

 

 Biên tập Cúc Đường di cảo cảm tác 

Lăng bách âm âm toả thuý vi, 
Sổ thanh đề điểu tống tàn huy. 
Đỉnh hồ ba phiếm long du viễn, 
Hoa biểu vân thâm hạc vị quy. 
Khách lộ kỷ niên ta lạo đảo, 
Quân thiên ngọ dạ mộng y hi. 
Ỷ lan vô hạn thương tâm sự, 
Mục đoạn sơn thành lệ ám huy.

                                             Nguyễn Ức

Dịch nghĩa 

Những cây bách trên lăng mộ âm u, một màu xanh biếc trùm kín, 
Vài tiếng chim tiễn đưa bóng chiều tàn. 
Sóng rập rờn quanh đỉnh bên hồ, rồng càng xa vắng, 
Mây hoa biểu mù mịt, hạc vẫn chưa về. 
Ôi, lận đận bao năm trên con đường đất khách, 
Mộng chập chờn giữa trời lúc nửa đêm. 
Tựa lan can, chuyện đau lòng không kể xiết, 

Vời trông rặng núi , những lệ gạt thầm

 

Dịch Thơ :

Cảm Tác Khi Biên Tập Di Cảo Của Cúc Đường

 

Lăng mộ âm u, bách rậm rì,

Chim chiều mấy tiếng tiễn tà huy.

Đỉnh hồ sóng cuộn rồng càng vắng,

Hoa biểu mây mờ hạc mãi đi.

Đất khách tháng ngày lận đận bước,

Bên trời hồn mộng chập chờn mi.

Chuyện lòng man mác lan can tựa,

Núi thẳm trông vời gạt lệ bi.

           Mailoc phỏng dịch

 Tống Nhân Bắc Hành

Ðô môn hồi thủ thụ thương thương,
Lập mã tần châm khuyến khách trường.
Nhất đoạn ly tình câm bất đắc,
Tân đầu chiết liễu hựu tà dương.

 

Dịch nghĩa

Ngoảnh lại cửa đô thành cây cối xanh xanh,
Dừng ngựa liên tiếp rót rượu mời khách.
Không sao ngăn nổi, một khúc tình ly biệt,
Bên bến sông bẻ cành liễu trong bóng chiều tà.

Dịch Thơ :

     Tiễn Người Đi Phương Bắc

Cửa kinh thành cây xanh ngoảnh lại,

Ngựa dừng cương rót mãi mời anh.

Nghẹn ngào tiễn biệt khôn đành

Bên sông bẻ liễu chiều tàn mênh mang

              Mailoc

 

PHƯƠNG HÀ PHỎNG DỊCH:

1- Phỏng dịch bài Thu dạ dữ cố nhân Chu Hà thoại cựu 

 

Hàn Huyên Trong Đêm Thu Xưa Cùng Bạn Chu Hà

 

Thu xưa, gặp bạn bên chòm cúc

Thơm ngát hương lan tỏa khắp nhà

Dưới ánh đèn đêm, người phiếm luận

Trong tình thân hữa, rượu dần pha

Tóc nay điểm bạc, già đang tới

Mây mãi mờ xanh, bạn vẫn xa

Đêm vắng dẫu mơ nào gặp lại

Ngô đồng lá rụng khắp hiên nhà.

                 Phương Hà phỏng dịch

 

2- Phỏng dịch bài Bạc chu Ứng Phong đình ngẫu đề 

 

Ngẫu Hứng Làm Thơ Bên Đình Ứng Phong

 

Bên đình, buộc mái chèo, lên dạo

Cung điện ngày xưa nay bỏ hoang

Vô thức, chim hoa cùng rộn rã

Xôn xao khuấy động nắng xuân vàng.

            Phương Hà phỏng dịch

 

3- Phỏng dịch Chu quá Bắc Giang Tiên Du tác 

 

Cảm Tác Khi Thuyền Qua Tiên Du

 

Tiên Du từng chặng, chiếc thuyền qua

Thấy cảnh non xanh thẹn tuổi già

Ánh nắng lụi tàn trên tháp quạnh

Sông trăng lấp lóa dưới cầu xa

Sương vừa tan giọt, đồng vàng trải

Mưa mới ngừng cơn, lá đỏ pha

Bất lực khôn về khi nước ngược

Thần Chầu sát cận vẫn mờ nhòa

                     Phương Hà phỏng dịch

 

4- Phỏng dịch Biên tập Cúc Đường di cảo cảm tác 

 

Cảm Tác Khi Biên Tập Di Cảo Cúc ĐƯờng

 

Trên lăng, tán bách xanh rì tỏa

Khắc khoải lời chim tiễn nắng tàn

Sóng vỗ miên man, rồng mãi vắng

Mây lan mờ mịt, hạc chưa sang

Lạc loài đất lạ, bao năm tủi

Khắc khoải canh sầu, một giấc hoang

Đứng tựa lan can lòng nặng trĩu

Vời trông núi thẳm lệ đôi hàng....

                Phương hà phỏng dịch

 

5-Phỏng dịch Tống Nhân Bắc Hành

 

Tiễn Người Đi Phương Bắc

 

Ngoảnh lại cửa thành xanh bóng lá

Ngựa dừng mỗi chặng, rượu say cùng

Ngậm ngùi tấc dạ, sầu ly biệt

Liễu vẫy tạ từ nơi bến sông.

               Phương Hà phỏng dịch 

 

Bản dịch ĐỖ CHIÊU ĐỨC:

 

Đỗ Chiêu Đức tham gia với các phần sau đây (có chỉnh vài từ không chính xác theo bản của Thi Viên, mong Thầy soi xét):

* Bản chữ Hán cổ của bài thơ Thu Dạ Dữ Cố Nhân Chu Hà Thoại Cựu :

秋夜與故人朱何話舊       Thu Dạ Dữ Cố Nhân Chu Hà Thoại Cựu 

    秋來偶伴菊花叢，          Thu lai ngẫu bạn cúc hoa tùng,
   一室芝蘭嗅味同。          Nhất thất chi lan khứu vị đồng.
   世事泛談燈影外，          Thế sự phiếm đàm đăng ngoại ảnh
   交情深寄酒杯中。          Giao tình thâm ký tửu bôi trung
   幾莖白髮時相晚，          Kỷ hành bạch phát thời tương vãn,
   萬里青雲訊未通。          Vạn lý thanh vân tín vị thông.
   獨對不來今夕夢，          Độc đối bất lai kim tịch mộng,
   西風吹雨落梧桐。         Tây phong xuy vũ lạc ngô đồng.

                  阮億                                               Nguyễn Ức

 

* CHÚ THÍCH :
  - Cố Nhân : là Người Xưa, là Bạn Cũ.
  - Thoại Cựu : Nhắc chuyện xưa, chuyện cũ.
  - Ngẫu Bạn 偶伴 : Ngẫu nhiên được bầu bạn. Thi Viên ghi chữ Bàng 徬 là Bàng Hoàng 徬徨. 
  - Khứu 嗅 : là Ngửi, nên Khứu Vị là Ngửi mùi. Còn Thi Viên ghi chữ XÚ 臭: là Mùi Hôi, thối. Nên Xú Vị Đồng 臭味同 là Mùi hôi thối giống như nhau. 
  - Phiếm Đàm : là Nói chuyện phiếm. Bản của Thi Viên là Phiếm Luận 泛論: là Luận chuyện phiếm, không sát nghĩa bằng Phiếm Đàm, hơn nữa Phiếm Luận chữ LUẬN lại sai Luật Bằng Trắc trong câu.
  - Kỷ Hành : là Mấy Cọng , mấy Sợi.
  - Tín 訊 : là Âm Tín 音訊 là Tin Tức. Thi Viên ghi là Tín 信 là Thư Tín, không sát nghĩa với từ Vị Thông 未通 ở phía sau. Tín Vị Thông 訊未通 Có nghĩa là Không thông, không biết tin tức gì của nhau cả !

* DỊCH NGHĨA :
                      Đêm Thu Nhắc Chuyện Cũ Với Người Xưa Là Chu Hà
         Nhớ thuở thu về, ngẫu nhiên được bầu bạn cùng bạn bên khóm cúc, nên một nhà cùng sực nức mùi của hoa chi lan. Bên ánh đèn đêm, ta cùng nhau bàn phiếm về chuyện đời, và cái giao tình của ta càng sâu đậm thêm qua chung rượu. Nay thì, lơ thơ mấy cọng tóc trắng khi tuổi đã về chiều, lại cách trở vạn dặm mây xanh bặc vô âm tín. Một mình ngồi dưới ánh đèn biết bạn cũng không tới được trong giấc mộng đêm nay, ngoài kia, gió tây đang thổi những giọt mưa thu làm rơi rụng lá ngô đồng.

         Khóm cúc tượng trưng cho sự thanh cao nhàn nhã như ẩn sĩ Đào Tiềm đời Tấn " Thái cúc đông ly hạ (Hái cúc ở bờ giậu phía đông), còn hoa chi lan tượng trưng cho tình bạn cao nhã thắm thiết. Nhắc chuyện cũ với bạn xưa vì quan san cách trở, lại bặc vô âm tín, lại tuổi già sức yếu, biết là khó có thể gặp lại nhau, dù là trong mộng ! Tình cảm quả là thắm thiết não nề trong đêm mưa thu rả rít gió cuốn làm rơi rụng cây lá ngô đồng !

* DIỄN NÔM :

                   Nhớ thu gặp bạn cúc vừa hoa,
                   Hương ngát chi lan sực nức nhà.
                   Chuyện phiếm bên đèn bàn thế sự,
                   Tình sâu chung rượu gởi lòng ta.
                   Lơ thơ tóc bạc già đeo đẵng,
                   Vạn dặm mây xanh tin vắng xa.
                   Dẫu mộng khó mong còn gặp lại,
                   Ngô đồng rơi rụng gió mưa sa !

                                                   Đỗ Chiêu Đức

 

 

2. Bài thơ Bạc Chu Ứng Phong Đình Ngẫu Đề :

 

泊舟應豐亭偶題      Bạc Chu Ứng Phong Đình Ngẫu Đề

  繫纜江亭覓勝遊，   Hệ lãm giang đình mịch thắng du
前朝行殿已荒丘。   Tiền triều hành điện dĩ hoang khâu.
鶯花不識興亡事，   Oanh hoa bất thức hưng vong sự

撩亂春光未肯休。   Liêu loạn xuân quang vị khẳng hưu.

                 阮億                                               Nguyễn Ức

 

* CHÚ THÍCH :
   - Bạc Chu :là Ghé thuyền, đậu thuyền lại.
   - Ngẫu Đề : là Ngẫu nhiên đề thơ, là bất chợt viết nên bài thơ.
  - Hệ Lãm : Hệ là Buộc, Lãm là Quấn quanh bằng dây luộc( dây chão ), nên Hệ Lãm là Từ Kép chỉ việc trói buộc, cột chặc.
  - Thắng Du : Thắng cảnh để du ngoạn, chỉ Cảnh đẹp.
  - Hành Điện : Cung điện xây tạm cho vua chúa ở khi đi ra ngoài, thường gọi là Hành Cung 行宮, ở đây vì muốn cho hợp Bằng Trắc nên mới đổi Hành Cung thành Hành Điện 行殿.
  - Oanh Hoa : Chim Oanh và Hoa là 2 biểu tượng của mùa Xuân.
  - Liêu Loạn : là Rối loạn, là lộn xộn.
  - Vị Khẳng : là Không chịu, nên Vị Khẳng Hưu 未肯休 là Không chịu ngừng nghỉ.

* DỊCH NGHĨA :
                        Ngẫu Nhiên Đề Thơ Ở Đình Ứng Phong Khi Đậu Thuyền 
        Cột chặc thuyền ở cái đình ven sông để lên bờ tìm thắng cảnh du ngoạn. Chỉ thấy hành cung của triều trước nay đã là những gò đất hoang. Chim oanh và hoa cỏ không biết đến việc hưng vong thạnh suy gì cả, cứ nở tràn lan và hót liú lo làm rối loạn cả ánh nắng xuân vẫn chưa chịu ngừng nghỉ.( vẫn dửng dưng trước cảnh tang thương biến đổi của cuộc đời !)

       Đọc bài thơ nầy làm cho ta nhớ đến bài " Sơn Phòng Xuân Sự 山房春事 " của Sầm Tham với hai câu :
                 庭樹不知人去盡，   Đình thọ bất tri nhân khứ tận,
                 春來還發舊時花。   Xuân lai hoàn phát cựu thời hoa.
Có nghĩa :
                Cây cỏ biết đâu người đà vắng,
                Xuân về vẫn trổ những hoa xưa !

 

* DIỄN NÔM :
                Thuyền buộc giang đình tìm thắng cảnh,
                Hành cung ngày trước đã hoang tàn.
                Oanh hoa chẳng biết chi hưng phế, 
                Ríu rít chào xuân mãi chẳng màng !
  Lục bát :
                Buộc thuyền tìm cảnh du xuân,
                Hành cung triều trước đã thành gò hoang.
                Oanh hoa chẳng biết thương tang,
                Líu lo hoa nở rộn ràng nắng xuân !

                                                    Đỗ Chiêu Đức
          

3. Bài thơ "Chu Quá Bắc Giang Tiên Du Tác":

舟過北江仙遊作        Chu Quá Bắc Giang Tiên Du Tác

  客帆歷歷過仙遊，     Khách phàm lịch lịch qúa Tiên Du,
羞見青山對白頭。     Tu kiến thanh sơn đối bạch đầu
半塔夕陽孤剎迥，     Bán tháp tịch dương cô sát quýnh,
一江明月四橋秋。     Nhất giang minh nguyệt tứ kiều thu.
霜餘紅稻連雲熟，     Sương dư hồng đạo liên vân thục,
雨後丹楓隔岸迂。     Vũ hậu đan phong cách ngạn vu,
歸思不堪逢逆水，     Quy tứ bất kham phùng nghịch thủy,
咫程何日到神州 ?     Chỉ trình hà nhật đáo thần châu ?

               阮億                                               Nguyễn Ức

 

* CHÚ THÍCH :
   - Bắc Giang Tiên Du : là huyện Tiên Du thuộc phủ Bắc Giang, nơi xuất hiện một nhân vật huyền thoại đời nhà Trần qua truyện cổ " Tuyền Kỳ Mạn Lục " của Nguyễn Dữ, đó chính là anh chàng Từ Thức gặp tiên ở hang động Từ Thức còn lưu dấu đến hiện nay.
   - Khách Phàm : Không phải là Khách phàm tục, mà là Thuyền buồm của khách.
   - Cô Sát : là Ngôi chùa đơn độc.
   - Quýnh 迥 : là Xa xôi vắng vẻ, nhưng ở đây dùng để tả Ngọn Tháp của chùa, nên Quýnh có nghĩa là vượt lên cao chót vót theo như thành ngữ "Tháp Thế Cô Quýnh 塔勢孤迥" có nghĩa : Thế tháp đứng một mình cao lên chót vót.
   - Vu 迂 : là Xa xôi lòng vòng.
   - Quy Tứ : Ý muốn về lại quê nhà.
   - Nghịch Thuỷ : là Nước ngược.
   - Chỉ Trình : là hành trình chỉ gần trong gang tấc. Hà Nhật : là Ngày nào ? là Bao giờ ?
   - Thần Châu : Tên ngọn núi tiên ở, tức non Thần. Đoạn trường tân thanh có câu :
                        Bâng khuâng đỉnh Giáp non Thần.

                    Còn ngờ giấc mộng đêm xuân mơ màng.

        Thần Châu còn được dùng để chỉ vùng đất kinh đô, đất của vua.

* DỊCH NGHĨA :
                        Cảm Tác Khi Thuyền Đi Qua Tiên Du Bắc Giang
         Những cánh buồm của thuyền khách lần lượt đi qua núi Tiên Du. Ta thẹn vì núi xanh vẫn còn đó mà đầu ta thì đã bạc trắng cả rồi. Ngôi chùa đơn độc trong ánh nắng chiều với nửa ngọn tháp vượt lên trên trời cao chót vót, và một dòng sông đầy ánh trăng sáng với bốn nhịp cầu thu. Sau tiết Sương Giáng đồng lúa chín đỏ rực như liền tận chân mây, và sau cơn mưa lá phong đỏ  rực lên xa xa ở bên kia bờ sông uốn khúc. Ta có ý trở về quê nhưng không được vì gặp phải con nước ngược, hành trình từ đây đến Thần Châu rất ngắn, nhưng bao giờ mới tới được Thần Châu đây ?
         Rõ khéo ngớ ngẩn, ngang qua núi Tiên Du, nhớ chuyện Từ Thức gặp Tiên, rồi thác cớ là muốn về quê nhưng gặp phải nước ngược, nên muốn đến Thần Châu để gặp tiên một chuyến, vì nơi tiên ở nếu nói xa thì ở ngoài ngàn dặm, còn bảo gần thì chỉ trong gang tấc mà thôi !

* DIỄN NÔM :
                   Thuyền khách Tiên Du lũ lượt qua,
                   Núi xanh trông thẹn trắng đầu ta.
                   Nắng chiều nửa tháp chùa cao vút,
                   Trăng sáng một dòng cầu bắt qua.
                   Sương giáng liền mây đồng lúa chín,
                   Mưa thu đỏ lá bến bờ xa.
                   Muốn về chẳng được vì con nước,
                   Gang tất Thần Châu mấy thuở qua ?
    Lục bát : 
                   Tiên Du lớp lớp buồm qua,
                   Thẹn cùng núi biếc đầu đà trắng tinh.
                   Nắng chiều chùa tháp vươn mình,
                   Cầu thu sông nước nguyệt minh một dòng.
                   Sương pha lúa chín đầy đồng,
                   Sau mưa lá đỏ bên sông bàng hoàng.
                   Muốn về nước ngược khó sang,
                   Non Thần ngắn ngủi mơ màng đến chơi !

                                                            Đỗ Chiêu Đức

 

 

4. Bài thơ " Tống Nhân Bắc Hành ":

 

    送人北行                 Tống Nhân Bắc Hành t

都門回首樹蒼蒼，    Đô môn hồi thủ thọ thương thương,
立馬頻斟勸客觴。    Lập mã tần châm khuyến khách trường.
一段離情禁不得，    Nhất đoạn ly tình cấm bất đắc,
津頭折柳又斜陽。    Tân đầu chiết liễu hựu tà dương.
                 阮億                                               Nguyễn Ức

*CHÚ THÍCH :
   - Đô Môn : là Cửa của Kinh đô, kinh thành.
   - Lập Mã : là Dừng ngựa lại. 
   - Tần Châm : là Thỉnh thoảng lại rót (rượu).
   - Trường 觴 : là Chén uống rượu.
   - Cấm Bất Đắc : là Cấm không được, có nghĩa là " Không ngăn được ".
   - Tân Đầu : là Bến nước.

 

* NGHĨA BÀI THƠ :
                               Đưa Người Đi Về Phương Bắc
         Quay đầu nhìn lại cửa kinh đô chỉ thấy cây xanh một màu. Dừng ngựa lại không ngừng rót rượu khuyên mời khách, nhưng cũng không sao ngăn được cái đoạn ly tình nầy, nên nơi bến nước ta vẫn phải bẻ cành liễu để tặng bạn làm roi ngựa lên đường khi trời lại ngã về chiều.

        Tống quân thiên lý, chung tu nhất biệt 送君千里，終須一別。Có nghĩa : Dù cho có đưa nhau một ngàn dặm đi nữa, rốt cuộc rồi cũng phải chia tay mà thôi ! Tình cảm tiễn đưa quyến luyến thật thắm thiết làm sao ! Đọc câu Đô môn hồi thủ thọ thương thương 都門回首樹蒼蒼 lại làm ta nhớ đến nàng chinh phụ tiễn chồng :
                        Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy,
                        Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu !

 

                 

* DIỄN NÔM :
                  Cửa kinh ngoảnh lại một màu xanh,
                  Dừng ngựa chén mời đưa tiễn anh.
                  Một khúc ly tình ai thấu hiểu,
                  Bên bờ bẻ liễu bóng chiều nhanh !
  Lục bát :
                  Cửa kinh ngoảnh lại xanh xanh,
                  Chén đưa rót mãi tiễn anh lên đường.
                  Ly tình một khúc ai tường,
                  Bên bờ bẻ liễu sầu vương nắng chiều !

                                                 Đỗ Chiêu Đức 

 

 

 

 

  

 

 

 

THƠ PHẠM ĐÌNH HỔ

Bản dịch:  Mailoc, Phương Hà, Songquang, Đỗ Chiêu Đức

 

 

Cuối tuần xin gởi đến VTT cùng thi hữu vài  bài thơ củaPhạm Đình Hổ, một thi nhân nổi tiếng đời Lê Nguyễn. 

Thân 

ML

Quá Kim Liên tự

Bình ngạch phiêu phù khách cố kinh,
Kim Liên tự lý kỷ hồi kinh.
Tam thu thụ sắc liên thôn thuý,
Vạn khoảnh hồ quang nhất kính bình.
Ngoã tước sào biên tham định tướng,
Thạch lựu tùng bạn độ kinh thanh.
Phù sinh tự thị đa lao lộc,
Thời hướng không môn đắc tĩnh danh.

                Phạm Đình Hổ

Dịch nghĩa

Cánh bèo trôi nổi, làm khách kinh đô cũ
Nơi chùa Kim Liên, đã mấy lần qua
Sứac lá ba thu, liền với xóm làng xanh biếc
Vạn khoảnh hồ sáng, phẳng lặng như một tấm gương
Tổ sẻ ngói ở bên, tham định tướng
Khóm thạch lựu gần cạnh, đón tiếng kinh
Kiếp phù sinh tự gặp nhiều vất vả
Thường hướng cửa thiền để được yên than

Dịch Thơ :

      Qua Chùa Kim Liên

Khách bèo dạt nơi kinh thành cổ

Chùa Kim Liên mấy độ thăm qua.

Ba thu, cây biếc, xóm nhà,

Hồ trong phẳng lặng như là mặt gương.

Tổ sẻ ngói như dương định tướng

Khóm thạch hựu đang tưởng lời kinh,

Phù sinh thương xót phận mình

Cửa thiền thanh tịnh tâm tình lặng yên

         Mailoc phỏng dịch

 

 Đông Ngạc lữ trung

Nhị thập niên lai nhất lữ nhân, 
Đông phong hồi thủ lệ triêm cân.
Gia hương phao trịch nan vi hiếu,
Cơ lữ bôn trì chỉ vị bần. 
Khách lý hựu phùng mai vũ dạ, 
Sầu trung do mộng cố viên xuân. 
Hà đương quy phỏng Lâm Đường cảnh,
Toạ thính tùng cầm đối bạch vân.

 

Dịch nghĩa

Hai mươi năm nay là một lữ nhân
Trong gió đông ngoái đầu nhìn lại nước mắt đẫm khăn
Vứt bỏ quê nhà khôn gọi là hiếu
Ngược xuôi lữ thứ cũng chỉ vì nghèo
Chốn đất khách lại gặp đêm mai vũ
Trong nỗi sầu còn mơ đến mùa xuân ở vườn xưa
Biết lấy gì để khi trở về tìm hỏi cảnh Lâm Đường
Ngồi nghe tiếng thông đàn ngắm mây trắng trôi

 Dịch Thơ :

 

   CẢNH LỮ THỨ Ở ĐÔNG  NGẠC

 

Hai mươi năm xa quê lòng chạnh,

Ngoảnh đầu nhìn đông lạnh lệ sa.

Hiếu đâu? ruồng bỏ quê nhà!

Bởi nghèo , lữ thứ bôn ba miệt mài.

Đêm đất khách thương mai tan tác,

Mộng vườn xưa man mác tình quê.

Lam Đường cảnh cũ tái tê,

Thông reo sầu lắng, lê thê mây ngàn.

          Mailoc phỏng dịch

 

Giao hành

Tảo khởi độc hành hành,
Quyện ỷ lệ chi hạ.
Cách ngạn điểu nhất thanh,
Giang sơn quang như hoạ.

 

Dịch nghĩa

Sớm dậy một mình thủng thẳng đi
Đi mệt ngồi tựa dưới gốc vải
Bên kia bờ sông một tiếng chim kêu
Non sông sáng rực như bức vẽ

 

 Dịch Thơ :

 

       ĐI  CHƠI

 

Sống một mình dạo chơi thoải mái,

Đi mệt rồi gốc vải tựa lưng

Bên sông một tiếng chim hồng,

Đẹp như tranh vẽ núi sông rạng ngời!

             Mailoc phỏng dịch

 

 

Hạ nhật giao hành

 

Gia hương hà xứ thị,
Nhật tại thiên chi đông.
Chú vọng bất khả kiến,
Ngã tâm không xung xung.
Trường không đa bạch vân,
Khoáng dã đa phiêu phong

Trĩ lập bội trù trướng,
Vô kế ký chinh hồng.

          Phạm Đình Hổ

Dịch nghĩa

Quê nhà nơi đâu nhỉ?
Vầng dương đang ở bên trời đông
Chăm chú nhìn mà không thể thấy được
Lòng ta luống buồn rầu
Trên khoảng không mênh mông thật nhiều mây trắng
Dưới cánh đồng khoáng đãng đầy gió lang thang
Đứng lặng người, lòng thêm thổn thức
Không có cách nào gửi theo cánh chim hồng

Dịch Thơ :

 

    NGÀY HÈ ĐI CHƠI

Quê nhà giờ đâu nhỉ ?

Mặt trời đang tại đông

Chăm chú mà không thấy,

Cho ta phút chạnh lòng.

Trên không chùm mây trắng,

Gió vi vu trên đồng.

Lặng người trong sầu lắng

Làm sao nhắn chim hồng ?

         Mailoc phỏng dịch

 

Giang lâm mộ tuyết

 

Ngư chu phản trạo chính hoàng hôn,
Tán nhứ đôi diêm tố ảnh phồn.
Đảo trám vãn hà kim thế giới,
Tầm mai hữu khách tự tiền thôn.

            Phạm Đình Hổ

Dịch nghĩa

Thuyền chài trở mái chèo đúng lúc chiều buông
Tuyết rơi như bông gieo muối chất ánh trắng lấp loáng
Ráng chiều hắt ngược lại, thế giới như bằng vàng
Có người khách tìm mai, từ thôn trước đến

 Nguồn: Tuyển tập thơ văn Phạm Đình Hổ, NXB Khoa học xã hội, 1998

Dịch Thơ :

 

       TUYẾT CHIỀU TRÊN SÔNG

 

Chiều đã buông, thuyền chèo trở mái,

Trên mặt sông tuyết giải trắng ngần.

Ráng chiều phản chiếu vàng sông,

Trước thôn có khách một lòng tìm Mai

          Mailoc phỏng dịch

 

Xã từ hữu hoài

 

Sùng từ môn ngoại thảo thiên thiên,
Nhất độ đăng lâm nhất trướng nhiên.
Hoang thụ cựu truyền ca vũ địa,
Tàn bi do thức Cảnh Hưng niên.
Đài phong thạch hiện trình tân lục,
Sương nhiễm đan phong táo mạc thiền.
Lữ thứ quy lai hà sở kiến,
Hàng hàng kiều mộc chính lăng thiên.

             PĐH

Dịch nghĩa

Ngoài cửa ngôi đền cao, cỏ chen chúc
Mỗi bước lên tới, mỗi buồn rầu
Chỗ cây hoang mọc, xưa truyền là nơi ca múa
Trên tấm bia nát, còn thấy niên hiệu Cảnh Hưng
Rêu phong nền đá bày rõ màu xanh mới
Sương nhuộm cây phong đỏ, tiếng ve chiều kêu
Chốn lữ thứ trở về có gì để thấy
Dãy dãy cây cao đang vươn lên bầu trời

 

Dịch Thơ :

 

      CẢM HOÀI ĐỀN CŨ

Ngoài cửa đền cỏ gai chen chúc,

Mỗi bước lên một chút vương buồn.

Bãi hoang xưa chốn vũ trường,

Bia tàn niên hiệu Cảnh Hưng chưa mờ.

Nền đá cũ xanh lơ rêu bám,

Rừng phong sương buồn thảm tiếng ve.

Lặng nhìn, lữ thứ sắt se,

Rậm rì cổ thụ vươn che nền trời

        Mailoc phỏng dịch

 

 Quy cố viên hương

Đoạn ngạnh phiêu bồng tuế lưỡng chu,
Thôi biều trùng tác cố hương du.
Tùng kinh tu trúc tương cao hạ,
U thảo hoang khâu bán hữu vô.
Chinh vụ ảnh hòa triêu ải sắc,
Cô thiền thanh nhập tịch dương thu.
Bằng lan hồi tưởng đương niên sự,
Nghĩ hướng thương thương vấn cố ngô.

             Phạm Đình Hổ

Dịch nghĩa

Lìa cành phiêu bạt hai năm tròn
Bơ phờ lại làm kẻ về chơi quê cũ
Bụi gai khóm trúc lô nhô cao thấp
Gò hoang cỏ tối nửa thực nửa hư
Bóng cò bay xa lẫn vào màu sương sớm
Tiếng ve đơn độc chìm trong chiều thu
Tựa lan can nhớ lại việc buổi đương niên
Muốn hướng lên trời biếc hỏi việc cũ của ta

  Dịch Thơ :

      VỀ QUÊ CŨ

 

Xa quê nhà, hai năm phiêu bạt,

Tấm thân tàn, phờ phạc về thăm.

Trúc-gai cao thấp chen chân,

Gò hoang cỏ tối nửa gần nửa xa.

Bóng cò lượn mờ pha sương sớm,

Ve ngân sầu lúc chớm thu sang.

Nghĩ xưa, khi tựa lan can,

Việc mình trời có thấu cùng ta chăng ?

                Mailoc phỏng dịch

 

Phạm Đình Hổ (chữ Hán: 范廷琥, 1768-1839) tên chữ là Tùng Niên (松年), Bỉnh Trực (秉直), hiệu: Đông Dã Tiều (東野樵), tục gọi là Chiêu Hổ. Ông là nhà nghiên cứu văn hóa, nhà văn và nhà thơ của Việt Nam ở khoảng cuối thế kỷ 18 đến đầu thế kỷ 19.

Phạm Đình Hổ sinh năm Mậu Tý (1768), người làng Đan Loan, huyện Đường An, phủ Thượng Hồng, tỉnh Hải Dương (nay thuộc huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương).

Sinh trong một gia đình khoa bảng, cha ông là Phạm Đình Dư, đậu cử nhân, làm Hiến sát Nam Định, thăng Tuần phủ Sơn Tây, rồi cáo quan về ở phường Hà Khẩu (Hàng Buồm) năm Giáp Ngọ (1774).

Ngay từ nhỏ, Phạm Đình Hổ đã tỏ chí rằng: Làm người con trai phải lập thân hành đạo...Lấy văn thơ nổi tiếng ở đời...[1]. Tuy học & đọc nhiều sách (năm 9 tuổi, ông đã học sách Hán thư), nhưng ông chỉ đỗ đến sinh đồ (tức tú tài) vào khoảng cuối đời Chiêu Thống.

Gặp buổi loạn lạc, vua Lê Chiêu Thống cho người chạy sang cầu viện nhà Thanh, rồi triều đình Lê Trịnh sụp đổ, nhà Tây Sơn lên cầm quyền... Suốt quãng thời gian này, Phạm Đình Hổ sống đời cơ hàn dạy học ở quê.

Đến khi Gia Long lên ngôi, cho khôi phục lại việc học hành thi cử; ông có đi thi Hương ba lần, nhưng đều không đỗ. Hồi ấy ông đang dạy học ở phường Thái Cực, huyện Thọ Xương trong thành Thăng Long, hằng ngày rèn luyện học trò và biên soạn sách. Tại đây, ông kết bạn thơ với nữ sĩ Hồ Xuân Hương.

Năm Canh Thìn (1820), có chỉ triệu ông và Phan Huy Chú vào Huế đợi mệnh cất dùng, nhưng vì ốm ông không vào được.

Năm Tân Tỵ (1821), vua Minh Mạng ra Bắc. Khi ấy, Phạm Đình Hổ ở tuổi 53, được vời ông đến hỏi về học vấn, thi cử và tình hình nhân tài đất Bắc. Lại khuyên hễ có những sách tiền triều, sách trước thuật... nên đem tiến trình. Ông bèn dâng lên nhà vua những sách do mình biên soạn, bèn được triệu vào Huế làm Hành tẩu Viện Hàn lâm, được ít lâu, ông xin từ chức.

Năm Minh Mạng thứ 7 (1826), vua lại triệu ông, cho làm Thừa chỉ Viện Hàn Lâm, tiếp đến làm Tế tửu Quốc Tử Giám. Năm sau, xin nghỉ bệnh rồi từ chức. Sau, ông lại vào sung chức, được thăng Thị giảng học sĩ.

Năm Nhâm Thìn (1832), ông xin về hưu luôn. Năm Kỷ Hợi (1839), Phạm Đình Hổ mất, thọ 71 tuổi

 

 

PHƯƠNG HÀ phỏng dịch

Phương Hà xin cố gắng theo bước anh Mai Lộc , gởi đến Thầy và VTT các bài phỏng dịch sau đây:

 

1- Phỏng dịch bài Quá Kim Liên Tự của Phạm Đình Hổ

 

Qua chùa Kim Liên

 

Thân tựa cánh bèo dạt cố kinh

Chùa xưa ghé lại, nặng ân tình

Trời thu sắc nhuộm, cây ngời biếc

Mặt nước gương soi, cảnh lặng thinh

Sẻ ngói gật gù, tâm chánh niệm

Lựu vườn đứng lặng, trí an nhiên

Phù sinh một kiếp đầy lo lắng

Tìm đến cửa thiền dạ ổn yên

                Phương Hà phỏng dịch

 

2- Phỏng dịch bài Đông Ngạc Lữ Trung của Phạm Đình Hổ

 

Đời Lữ Khách Ở Đông Ngạc

 

Sống cảnh tha phương hai chục năm

Gió đông ngoái lại, lệ đằm khăn

Xa lìa quê mẹ, rời câu hiếu

Xuôi ngược xứ người, lo miếng ăn

Đất lạ đêm mưa, mai trút cánh

Vườn xưa ngày mộng, dạ vời xuân

Lấy gì gợi cảnh Lâm Đường cũ

Chỉ tiếng đàn thông, mây trắng lan

                 Phương Hà phỏng dịch

 

3- Phỏng dịch bài Giao Hành của Phạm Đình Hổ

 

Đi Chơi

 

Một mình lên đường chơi

Mệt, tựa gốc vải ngồi

Chim hót bên sông vẳng

Nước non đẹp rạng ngời

        Phương Hà phỏng dịch

 

4- Phỏng dịch bài Hạ Nhật Giao Hành của Phạm Đình Hổ

 

Ngày Hè Đi Chơi

 

Quê nhà ở tại phương nào nhỉ ?

Sáng rực mặt trời đang hướng đông

Chói lọi mắt nhìn không thấy ảnh

Bùi ngùi dạ nghĩ chẳng an tâm

Tầng không mây tụ đan trùng điệp

Ruộng rẫy gió qua thổi lộng lồng

Đứng lặng bên đường, tim thổn thức

Làm sao nhắn được cánh chim hồng ?

            Phương Hà phỏng dịch

 

5- Phỏng dịch bài Giang Lâm Mộ Tuyết của Phạm Đình Hổ

 

Tuyết Chiều Trên Sông

 

Thuyền chài trở mái lúc chiều buông

Tuyết xuống mênh mông trắng ngập sông

Vàng óng ráng chiều soi phản chiếu

Khách tìm mai đến tự bên thôn.

            Phương Hà phỏng dịch

 

6-Phỏng dịch bài Xã Từ Hữu Hoài của Phạm Đình Hổ

 

Cảm Hoài Tại Ngôi Đền Trong Xã

 

Ngoài sân đền cổ, cỏ đan dầy

Bước đến gần bên dạ nẫu ngây

Sân khấu nơi này đâu dấu cũ

Cảnh Hưng năm ấy vẫn bia đây

Rêu loang lổ mọc trên nền đá

Ve nức nở gào giữa đám cây

Về lại, bùi ngùi khi chỉ thấy

Điệp trùng cổ thụ vút trời mây.

          Phương Hà phỏng dịch

 

7-Phỏng dịch bài Quy Cố Viên Hương của Phạm Đình Hổ

 

Về Quê Cũ

 

Hai năm phiêu bạt biệt quê hương

Về lại, xác xơ, lặng lẽ buồn

Trúc lão, bụi dầy, cành hỗn độn

Gò hoang, lau úa, cảnh hoang đường

Lửng lơ bông cỏ, sương mai tỏa

Sầu não lời ve, bóng tối buông

Đứng tựa lan can mơ thuở trước

Chuyện ta, tròi thẳm có am tường ?

             Phương Hà phỏng dịch

 

SONGQUANG: 

Qua Chùa Kim Liên

Thân bèo trôi nổi cổ thành

Chùa Kim Liên đã bao lần ghé qua

Ba năm cách biệt quê nhà

Hồ trong phẳng lặng như là gương soi

Tổ sư thiền định đang ngồi

Mõ chuông bên cạnh,vang lời kệ kinh

Xét than cũng kiếp phù sinh

Thôi thì hồi hướng để mình được yên.

 

Đời lử khách ở Đông Ngạc

Hai mươi năm kiếp tha hương

Giờ đây nghĩ lại khiến tuông lệ nhòa 

Hiếu gì ?? Ruồng rẩy quê cha

Bởi nghèo,bỏ nước bôn ba xứ người

Sống đất khách,lỡ một đời

Mà còn mơ đến xưa :thời còn Xuân

Lam Đường luống dạ bâng khuâng

Còn trông mây trắng,nghe thong dạo đàn.

 

 

Du hành

Môt mình sáng dậy dạo chơi

Mệt rồi ,gốc vải làm nơi tạm dừng

Bên sông chim hót vang lung

Nước non tươi đẹp như lồng vào tranh

 

Ngày hè dạo chơi

Quê hương giờ ở phương nào nhỉ ?

Ánh nắng mặt trời chiếu hướng Đông

Tìm hoài chẳng thấy -- như không

Khiến ta giây phút chạnh lòng chẳng an

 

Nhìn mây trắng bay đang vần vũ

Gió vi vu như phủ ngập đồng

Lặng người thổn thức trong lòng

Làm sao nhắn được chim hồng cho quê ??

 

Tuyết chìm trên sông

Thuyền chài gát mái chèo buông

Nhìn bông tuyết đỗ trên sông trắng ngần

Ráng vàng phản chiếu mặt sông

Trước thôn khách đến dốc lòng tìm Mai

 

Cảm hoài ngôi đền cổ trong Xã

Cửa đền nền cổ cỏ đan

Bước lên dạ thấy ngổn ngang nổi buồn

Khi xưa là chốn vũ trường

Cảnh Hưng bia hiệu hoang tàn còn đây

Rêu xanh bám đá loang đầy

Rừng phong sương nhuộm rạc rài tiếng ve

Chạnh lòng lữ khách buồn se

Điệp trùng cổ thụ ngăn che vòm trời

 

Vê thăm quê cũ

Hai năm cách biêt quê hương

Trở vê thăm lại sâu vương ngâp tràn

Bụi gai khóm trúc đã tàn

Gò hoang cỏ úa nửa gần nửa xa

Bóng cò bay lượn la đà

Ve sầu rả rít báo là thu sang

Mơ xưa đứng tựa lan can

Hỏi trời cao thẳm tường am chuyện mình ?

 

Songquang

 

ĐỖ CHIÊU ĐỨC:  

Kính Thầy,

 

        Mặc dù "rất vất vả để theo dõi FiFa world-cup 2018", Đỗ Chiêu Đức cũng rán tham gia với các phần sau đây :

 

1. Bản chữ Hán cổ của bài thơ "Qúa Kim Liên Tự 過金蓮寺 " của Phạm Đình Hổ 范廷琥 :

   過金蓮寺                   Qúa Kim Liên Tự 

萍梗漂浮客故京，   Bình ngạnh phiêu phù khách cố kinh,
金蓮寺裡幾回經。   Kim Liên Tự lý kỷ hồi kinh.
三秋樹色連村翠，   Tam thu thọ sắc liên thôn thúy,
萬頃湖光一鏡平。   Vạn khoảnh hồ quang nhất kính bình.
瓦雀巢邊參定相，   Ngõa tước sào biên tham định tướng,
石榴叢畔渡經聲。   Thạch lưu tùng bạn độ kinh thinh.
浮生自是多勞漉，   Phù sinh tự thị đa lao lộc,    
時向空門得靜名。   Thời hướng không môn đắc tịnh danh.

             范廷琥                                   Phạm Đình Hổ

 

2. CHÚ THÍCH :

    * Kim Liên Tự 金蓮寺 : Là ngôi chùa nổi tiếng ở Thăng Long, nằm sát bên Hồ Tây, nay thuộc phường Quảng Bá, quận Tây Hồ, Hà Nội.

    * Bình Ngạnh 萍梗 : Bình là Bèo, Ngạnh là Cành Nhánh; nên Bình Ngạnh là Cánh bèo có rể mà không nơi bám, thường dùng để ví với những người sống rày đây mai đó, không có chỗ ổn định.

    * Phiêu Phù 漂浮 : Phiêu là Trôi, Phù là Nổi; nên Phiêu Phù có nghĩa là Trôi Nổi Nôi Trôi.

    * Vạn Khoảnh 萬頃 : Một trăm mẫu là một KHOẢNH, nên Vạn Khoảnh là chỉ không gian hoặc mặt bằng rất to lớn.

    * Ngõa Tước 瓦雀 : Ngõa là Ngói, Tước là Chim Se Sẻ; Ngoã Tước là tên riêng của Chim Sẻ, vì loại chim này hay làm ổ và sống ở giữa rường nhà và mái ngói mà có tên Ngõa Tước. Nên, Ngõa Tước Sào chỉ có nghĩa là Tổ Chim Sẻ mà thôi.

    * Tham Định 參定 : là Tham thiền nhập định.

    * Thạch Lựu 石榴 : là Cây Lựu, Trái Lựu; ở đây vì muốn đọc cho đúng Luật Bằng Trắc nên mới đọc là Thạch Lưu. Thạch Lựu Tùng là Cái Khóm hoặc Cái Chòm cây lựu.

    * Độ Kinh 渡經 : là Hồi kinh siêu độ.

    * Tự Thị 自是 : là " Tự nó đã là ..."; nên có nghĩa là "Vốn Dĩ..."

 

3. DỊCH NGHĨA :

                     Ghé Ngang qua chùa Kim Liên

        Như cánh bèo trôi nổi, nay ta lại làm khách của đất kinh thành cổ xưa nầy, nơi chùa Kim Liên mà ta đã mấy lần ghé qua. Đã ba mùa thu qua rồi, nhưng màu sắc của cỏ cây nơi đây vẫn xanh biếc đến cuối thôn, và mặt Tây Hồ mênh mông trước mắt vẫn như một tấm gương phẵng lặng loang loáng. Các nhà sư vẫn đang tham thiền nhập định vô sắc tướng bên các tổ chim sẻ ríu rít trên rường, và tiếng tụng kinh siêu độ thế nhân vẫn văng vẳng bên chòm thạch lựu trước hiên chùa. Kiếp phù sinh vốn dĩ đã nhiều lao nhọc rồi, cho nên đôi lúc ta cũng nên hướng về cửa không để tìm chút yên tĩnh nào đó cho tâm hồn.  

         Cảnh chuà Kim Liên thật yến ắng thanh tịnh, làm cho tâm hồn của người lãng tử phiêu bạt trôi nổi đó đây của Phạm Đình Hổ khi đi ngang qua đây cũng tìm lại được chút yên tĩnh của kiếp phù sinh vốn đã nhiều vất vả nổi chìm !

 

4. DIỄN NÔM :

 

                 Qua Chùa Kim Liên

 

          Trôi nổi lại làm khách cố kinh,

          Kim Liên chùa cũ đến bao lần.

          Ba thu cây cỏ liền thôn biếc,

          Muôn khoảnh hồ gương phẳng nước xanh.

          Kinh độ thế nhân vang khóm lựu,

          Sư thiền nhập định ngẫm nhân sinh.

          Cuộc đời vốn dĩ nhiều lao nhọc,

          Tìm chút an nhàn chốn cửa không !

 

                                             Đỗ Chiêu Đức

         Đây là bài diễn Nôm tệ hại nhất, vì 5 vần, không vần nào ăn vần nào cả !

                ....................................................           

 

         Dưới đây là tài liệu văn học tìm thấy trên THI VIÊN  ( thivien.net ). Nhận thấy có nhiều từ và câu giải thích chưa đúng nghĩa ( chỉ theo ý của riêng tôi ). Nên trích ra đây để THAM KHẢO, chớ không dám chê trách việc làm của người đi trước.

                                                                              ĐCĐ

Quá Kim Liên tự

Bình ngạch phiêu phù khách cố kinh,
Kim Liên tự lý kỷ hồi kinh.
Tam thu thụ sắc liên thôn thuý,
Vạn khoảnh hồ quang nhất kính bình.
Ngoã tước sào biên tham định tướng,
Thạch lựu tùng bạn độ kinh thanh.
Phù sinh tự thị đa lao lộc,
Thời hướng không môn đắc tĩnh danh.

Dịch nghĩa

Cánh bèo trôi nổi, làm khách kinh đô cũ
Nơi chùa Kim Liên, đã mấy lần qua
Sứac lá ba thu, liền với xóm làng xanh biếc
Vạn khoảnh hồ sáng, phẳng lặng như một tấm gương
Tổ sẻ ngói ở bên, tham định tướng
Khóm thạch lựu gần cạnh, đón tiếng kinh
Kiếp phù sinh tự gặp nhiều vất vả
Thường hướng cửa thiền để được yên thân

 

           Chỉ trích ra để tham khảo và trao đổi mà thôi !

                                                           Nay kính,

                                                         Đỗ Chiêu Đức

________________________________________________________________________________________ 

  

 

NGUYỄN VĂN SIÊU: Thi Nhân đời Nhà Nguyễn

 Bản dịch Mailoc, Mai Xuân Thanh, Phương Hà                                     

Cùng Bạn, 

Mấy ngày nay gần đến 30 -4, xem TV, thấy lại hình ảnh những ngày hấp hối của VNCH chúng ta , đau xót muốn bung cái đầu bạn ơi! Để bớt stress, tôi đọc, phỏng dịch lại vài bài thơ cũ của thi nhân chúng ta ngày trước mong thư thả cái đầu một chút.

Xin chuyển đến bạn thưởng thức và chia sẻ vài bài thơ của Nguyễn Văn Siêu, một thi nhân nổi tiếng đời nhà Nguyễn.

Thân mến 

Mailoc

 

Nguyễn Văn Siêu 阮文超 (1798-1872) tên khác là Định 定, tự Tốn Ban 遜班, hiệu Phương Đình 方亭 và Thọ Xương cư sĩ 壽昌居士, thuỵ Chí Đạo志道, người làng Kim Lũ, huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Đông. Đỗ phó bảng năm 1838 đời vua Minh Mệnh. Ông là người cùng thời với Cao Bá Quát, hai người nổi tiếng có tài văn thơ mà dân gian hay truyền tụng là "thần Siêu thánh Quát". Nguyễn Văn Siêu làm quan đến chức án sát, có sang sứ Trung Hoa.

Nguyễn Văn Siêu sáng tác rất mạnh, các tác phẩm của ông khá đồ sộ. Về thơ ca, cơ bản ông có các tập thơ:
- Anh ngôn thi tập 英言詩集 (2 quyển, 141+162 bài) gồm các bài thơ sáng tác khi ông ở Thăng Long
- Lưu lãm tập 流覽集 (2 quyển, 177+128 bài) gồm các bài thơ sáng tác khi ông ở Huế
- Mạn hứng thi tập 漫興詩集 (187 bài) gồm các bài thơ sáng tác khi ông rời Huế về Thăng Long
- Vạn lý tập ... 

 ( nguồn : Thiviennet )

Xuân nhật hiểu khởi

Túc hoả minh thư dũ,
Hiểu chung văn Phật đài.
Chủ nhân thôi bị khởi,
Tiểu tử báo hoa khai.
Dạ khí dung cô trúc,
Tình quang lộng tiểu mai.
Lưu oanh chuyên bất dĩ,
Ưng hữu cố nhân lai.

                 Nguyễn Văn Siêu

Dịch nghĩa

Ngọn đèn khuya loè song sách
Tiếng chuông sớm vang bên chùa.
Chủ nhà tung chăn dậy
Trẻ con mách hoa nở
Hơi đêm đã chui vào trong ngọn trúc đứng trơ trọi kia
Ánh mặt trời nô giỡn trên cành mai nho nhỏ xinh xinh.
Chim hoàng oanh (sao mà) gióng giả kêu hoài?
Chắc phải có ông bạn xưa nào sắp tới chơi)

Dịch Th ơ :

     Ngày Xuân Dậy Sớm

Thư phòng đèn đêm hắt

Chuông sớm ngân Phật đài

Chủ nhà tung chiếu dậy,

Con trẻ báo hoa khai.

Hơi đêm lồng bụi trúc,

Nắng sáng giỡn cành mai

Hoàng oanh líu lo mãi,

Có khách, chắc không sai !

       Mailoc

 

Hiểu toạ

Hiểu toạ đối trà âu,
Không tâm lãn ứng tiếp.
Kê điểu thanh phục thanh,
Tình vân bố loạn điệp.

               Nguyễn Văn Siêu

Dịch nghĩa

Buổi sáng ngồi uống trà,
Lòng trống trải không muốn tiếp khách.
Gà và chim chóc kêu liên tiếp,
Lúc tạnh mưa, bướm bay ra cùng với đám mây.

Dịch Thơ :

       Buổi Sáng Ngồi

Chén trà sớm mình ta ngồi uống,

Lòng trống không chẳng muốn ai rầy.

Chim gà tíu tít gọi bầy

Tan mưa trời sáng bướm bay loạn vườn.

               Mailoc

 

Tĩnh toạ

Thư vĩnh ngọ kê thần nhất khiếu,
Liêm thuỳ đáo địa nhân quá thiểu.
Vô phong bán thụ vi vi diêu,
Diệp lý đả trùng xuyên xuất điểu.

                   Nguyễn Văn Siêu

Dịch nghĩa

Đọc sánh hồi lâu thì đến lúc gà gáy trưa,
Rèm buông sát đất, bên ngoài ít người qua lại.
Không có gió nên cây chỉ dao động nhè nhẹ,
Con chim bay ra mổ sâu trong lá cây.

Dịch Thơ :

          Ngồi Lặng Yên

Đọc sách mãi tới trưa gà gáy

Buông sát rèm, qua lại người thưa.

Gió thầm cây cối nhẹ đưa,

Bắt sâu trong lá chim vừa vụt ra.

             Mailoc

 

Đình tiền bộ nguyệt

Trảo trửu phần hương toạ,
Không tâm đãi nguyệt sinh.
Thanh ảnh di mai chí,
Tây sương nhiễu trúc hành.

                Nguyễn Văn Siêu

Dịch nghĩa

Quét đất, đốt hương rồi ta ngồi xuống,
Với cái tâm trống rỗng, ta chờ trăng lên.
Trăng lên làm cho hình bóng cây mai di chuyển đến chỗ ta ngồi,
Và bên mái tây, ánh trăng bao xung quanh những hàng trúc.

Dịch Thơ :

  

Trước Sân Tản Bộ Dưới Trăng

 Quét xong, đốt lò hương chiều tới,

Thanh thản lòng ngồi đợi trăng lên.

Bóng mai nhích lại kề bên,

Mái tây khóm trúc bồng bềnh sương trăng.

           Mailoc

 

Thu dạ thính vũ

Hải quốc tam thu bán,
Sơn thành nhất vũ sơ.
Tiêu liêu quần động tức
Quyên trích dạ thanh
Tuỳ diệp không đìnhtế
Sao kim vạn ngoã dư,
Hoàn gia thử tịch mộng,
Bất uý lộ tự như.

              Nguyễn Văn Siêu

Dịch nghĩa

Ở vùng biển gần ba thu,
Thành trên núi bắt đầu mưa.
Mọi vật đều vắng lặng,
Chỉ nghe từng giọt mưa rơi trong đêm.
Lá cây chạm vào mái hiên,
Tiếng mưa rơi trên vạn miếng ngói như tiếng gõ vào kim loại.
Đêm nay ta mộng trở về nhà,
Không sợ đường bùn lầy.

Dịch Thơ :

   Đêm Thu Nghe Mưa

Hơn ba thu sống nơi miền biển

Mưa đầu mùa vang tiếng trên ngàn.

Nơi nơi cảnh vật lặng trang,

Chỉ nghe tiếng nước mênh mang rì rào.

Trên mái hiên xạc xào cành lá,

Ngói nóc nhà ra rả thanh la.

Đêm nay mộng trở về nhà,

Đường xa chẳng ngại bùn pha mưa dầm.

                 Mailoc phỏng dịch

 

Dã Khê độ

Tế vũ mai tiền lộ,
Phi hoa đoạn dã kiều.
Tiểu đồng thoa lạp túc,
Cô đỉnh cách khê chiêu.

           Nguyễn Văn Siêu

Dịch nghĩa :

Mưa bụi lấp nơi đường trước
Hoa bay chận cái cầu giữa đồng
Cậu bé (đưa đò) lăn tơi nón nằm ngủ
Có một cái đò cách sông phải kêu

Dịch Thơ :

    Bến Đò Dã Khê

Mưa bụi giăng con đường trước mắt,

Trên cầu quê hoa rắt lối mờ.

Nón tơi lăn ngũ bé thơ,

Bờ kia ơi ới con đò trơ trơ.

         Mailoc

        4-29-18 

 

 

MAI XUÂN THANH:

1) Dậy Sớm Ngày Xuân

 

Song sách đèn khuya sáng lập lòe

Chuông chùa cúng Phật vọng ngân nghe

Chủ nhà tỉnh giấc tung chăn dậy

Thằng bé xem hoa búp nở xòe

Trơ trọi hơi đêm vào ngọn trúc

Nô đùa ánh nắng rọi mai khoe

Hoàng oanh giục giả sao vang thế ?

Bạn cũ nào đây ghé lại hè ?

                                      Mai Xuân Thanh

 

2) Ngồi Một Mình

 

Sáng sớm ngồi đây nhấp chén trà

Lòng ta trống vắng chớ phiền hà

Gọi bầy rối rít chim gà đói

Mưa tạnh hừng đông bướm lại qua

                                    Mai Xuân Thanh

 

3) Ngồi Im

 

Đọc sách trưa lâu gà gáy xa

Buông rèm vắng vẻ ít người qua

Gió đâu nhẹ khẽ cành im lặng

Trong lá chim sâu mổ xuống đà

                                 Mai Xuân Thanh

 

4) Thả Bộ Dưới Trăng

 

Ngồi xuống lò hương đã đốt xong

Tịnh tâm thanh thản ánh trăng lồng

Bóng mai di ảnh Hằng Nga hiện

Khóm trúc mái tây sương trắng trong                                 

                                     Mai Xuân Thanh

 

5) Nghe Mưa Đêm Thu

 

Ba thu ở biển sóng rì rào

Mưa gió đầu non lồng lộng cao

Vắng lặng đêm nghe từng giọt nước

Êm ru lá rụng mỗi bờ ao

Dường như lộp độp ngôi nhà ấy

Lại ngỡ gõ vô ống sắt nào

Đêm mộng về nhà ta cứ tưởng

Đường xa lầy lội nước bùn chao

                             Mai Xuân Thanh

 

6) Dã Khê Lụy Đò

 

Mưa bụi giăng mù trước bộ hành

Cầu quê mờ mịt đống hoa tranh

Đưa đò thằng bé nằm phơi ngủ

Tới bến đò ngang réo gọi nhanh

 

Mai Xuân Thanh

Ngày 29 tháng 04 năm 2018

 

PHƯƠNG HÀ: 

Phương Hà xin góp bài phỏng dịch cùng anh Mai Lộc và VTT

 

1- Phỏng dịch bài Xuân Nhật Hiểu Khởi của Nguyễn văn Siêu

 

Ngày Xuân Dậy Sớm

 

Ngọn đèn rọi xuống án thư

Tiếng chuông chùa sớm vẳng đưa xa gần

Chủ nhà tung vội mảnh chăn

Trẻ con tíu tít báo rằng hoa khai

Hơi đêm len bụi trúc ngoài

Mặt trời giỡn ngọn cành mai nõn mầm

Giọng oanh rộn rã hòa âm

Hẳn là sắp có bạn thân ghé nhà.

                          Phương Hà

 

2- Phỏng dịch bài Hiểu Tọa của Nguyễn Văn Siêu

Ngồi Chơi Buổi Sáng

 

Một mình buổi sáng uống trà

Lòng yên chẳng muốn rầy rà tiếp ai

Chim muông tíu tít bên tai

Tan mưa đàn bướm vui vầy giỡn mây.

                             Phương Hà

 

3-Phỏng dịch bài Tĩnh Tọa của Nguyễn văn Siêu

 

Ngồi Tĩnh Lặng

 

Say sưa đọc sách đến trưa

Rèm buông kín mít, người thưa cổng ngoài

Cành cây không ngọn gió lay

Có con chim nhỏ ra ngoài bắt sâu.

                           Phương Hà

 

4- Phỏng dịch bài Đình Tiền Bộ Nguyệt

 

Tản Bộ Ngắm Trăng Trước Sân Đình

 

Quét sân, ngồi cạnh lò hương

Tâm hồn thanh tịnh vô thường đợi trăng

Bóng mai nhích lại thêm gần

Hiên tây bụi trúc sáng ngần ánh trăng.

                            Phương Hà

 

5- Phỏng dịch bài Thu Dạ Thính Vũ của Nguyễn văn Siêu

 

Đêm Thu Nghe Mưa

 

Ở nơi vùng biển ba thu

Núi ngàn mưa chuyển âm u đầu mùa

Xung quanh vắng lặng như tờ

Trong đêm chỉ có tiếng mưa rì rào

Mái hiên cành lá xạc xào

Giọt mưa như thể chạm vào sắt ngân

Mộng quay về lại cố hương

Khó khăn không ngại đường trơn vũng lầy.

                                 Phương Hà

 

6- Phỏng dịch bài Dã Khê Độ của nguyễn văn Siêu

 

Bến Đò Dã Khê

 

Trước đường mưa bụi phủ đầy

Giữa đồng, cầu đã giăng đầy hoa bay

Trẻ đò nằm ngủ lăn quay

Đành kêu đò khác xa ngoài, cách sông.

                            Phương Hà

 

 

 

_______________________________________________________________________________________________________________________ 

 

  

  

 

 Mailoc, Phương Hà, Đỗ Chiêu Đức, Quên Đi, Songquang, Mai Xuân Thanh:

Thi nhân đời Nhà Nguyễn: 

TÙNG THIỆN VƯƠNG MIÊN THẨM

 

Cuối tuần, mời bạn nếu rảnh đọc và thưởng thức vài bài thơ của Tùng Thiện Vương, thi nhân nổi tiếng đời nhà Nguyễn chúng ta ngày trước.

ML

 

Liễu 

                                              Miên Thẩm

Khứ tuế, xuân tàn, hoàng điểu quy, 
Thu dung tiều tụy, nguyệt minh tri, 
Đông phong tạc dạ xuy hà xứ, 
Cánh nhạ tân sầu thướng hiểu mi.

 

Dịch nghĩa 

Năm ngoái, mùa xuân đã tàn, chim hoàng oanh bay về 
Dung nhan tiều tụy chỉ có ánh trăng sáng kia biết 
Đêm qua gió xuân thổi ở xứ nào 
Lại rước lấy mối sầu mới dâng lên nét mày thanh.

 

Dịch Thơ :

(1)

Năm ngoái oanh về xuân sắp phai

Dung nhan tiều tụy ánh trăng hay

Gió xuân đêm trước từ đâu thổi

Sầu sát lại thêm đọng nét ngài.

(2)

Năm ngoái oanh về xuân phai

Dung nhan tiều tụy, thở dài, trăng hay.

Gió xuân đâu đến lay lay,

Sầu thêm cao ngất đong đầy bờ mi!

 

Lục thuỷ 

                            Miên Thẩm

Lục thuỷ thanh sơn thường tại, 
Cô vân dã hạc đồng phi. 
Đoản đĩnh liễu biên khách điếu, 
Tiểu kiều  nguyệt hạ tăng quy.

 

 Dịch Thơ :

         Nước Biếc

Nước biếc non xanh mãi vậy thôi

Mây đơn hạc nội vẫn song đôi.

Thuyền con bờ liễu ai câu cá?

Cầu nhỏ sư về bóng nguyệt trôi !

          Mailoc

Kim tỉnh oán 

Mỹ nhân chiếu kim tỉnh, 
Tỉnh để hoa nhan lãnh. 
Không phòng dạ bất quy, 
Nguyệt chuyển ngô đồng ảnh.

 

Dịch nghĩa :

Người đẹp soi giếng vàng 
Đáy giếng lộ ra dung nhan lạnh nhạt 
Phòng không đêm không (dám) về (ngủ) 
Trăng chuyển bóng ngô đồng

Dịch Thơ :

     Nỗi Oán Nơi Giếng Vàng

Giếng vàng người đẹp mặt gương soi,

Đáy nước dung nhan thấy kém rồi.

Trở lại phòng không đêm chẳng dám

Ngô đồng bóng chuyển ánh trăng lơi.

                      Mailoc

 

Giếng vàng người đẹp soi

Dung nhan kém tươi rồi,

Phòng không về chẳng dám

Ngô đồng bóng trăng lơi.

                    Mailoc

Nam khê 

Loạn sơn thâm xứ nhất khê hoành, 
Thập nhị niên tiền trú mã tình. 
Lưu thuỷ tự tri nhân sự dị, 
Sàn viên bất tác tích lai thanh.

                               Miên Thẩm

Dịch nghĩa 

Nơi chốn sâu núi chập chùng, khe nước chảy ngang 
Mười hai năm trước đã có tình dừng ngựa nghỉ tại đây 
Dòng nước chảy như biết việc người đời đã đổi khác 
(Nên) tiếng róc rách không giống như năm xưa nữa

Dịch Thơ :

(1)

Sâu thẩm suối xuyên núi điệp trùng

Hai mươi năm trước vó câu dừng.

Việc người thay đổi suối dường biết

Tiếng nước giờ nghe khác lạ lùng !

(2)

Suối xuyên trùng điệp núi rừng,

Hai mưới năm trước ngựa dừng nơi đây.

Việc người thay đổi suối hay,

Nước xưa róc rách ngày nay khác rồi!

 

 

Văn thiền 

Tống quân tằng thử địa, 
Nhất biệt hốt kinh niên. 
Sầu sát trường đình liễu, 
Thu phong khởi mộ thiền.

 Dịch Thơ :

(1)

         Nghe Tiếng Ve

 

Tiễn chàng từng ở nơi đây,

Biệt ly một thoáng đã đầy một năm

Trường đình liễu rũ buồn căm,

Thu phong vang dậy tiếng ngân ve chiều.

                    Mailoc

(2)

Từng tiễn chàng nơi đây,

Ly biệt một năm đầy

Trường đình buồn liễu rũ,

Thu phong dậy ve sầu.

             ML

 

Dạ bạc Nguyệt Biều 

Trúc âm lương xứ dạ đình thuyền, 
Thuỷ nguyệt, giang phong, vị nhẫn miên, 
Cách ngạn chung lâu Thiên Mụ tự, 
Thanh thanh sao phá viễn đinh yên.

                     Miên Thẩm

 

 

Dịch nghĩa 

Dưới bóng tre yên lặng, ở nơi mát mẻ, chiếc thuyền đậu lúc ban đêm, 
Trăng dưới nước, gió trên sông, chưa đành ngủ, 
Bờ bên kia, có lầu chuông Thiên Mụ, 
Dội vang từng tiếng, phá tan làn khói ngoài xa, trên mặt sông.

Dịch Thơ :

     Đêm Đậu Bến Nguyệt Biều

Dưới bóng tre, đêm yên thuyền đỗ,

Trăng-nuớc-sông khó dỗ giấc nồng

Bên sông Thiên Mụ hồi chuông

Ngân nga xua hết khói sông đêm trường

         Mailoc

 

Xin cám ơn anh Mai Lộc đã giới thiệu những bài thơ rất hay của Thi Sĩ Tùng Thiện Vương Miên Thẩm, người mà khi còn ngồi ở ghế nhà trường, PH đã nghe danh qua hai câu thơ truyền tụng:

" Văn như Siêu, Quát vô tiền Hán

Thi đáo Tùng, Tuy thất thịnh Đường "

Vô cùng hâm mộ tài dich thuật của anh ML, PH xin bắt chước phỏng dịch sau đây, xin gởi đến Thầy và các bạn:

 

 

 LIỄU

(!)

Oanh về năm ngoái lúc xuân phai

Tiều tụy dung nhan, nguyệt cảm hoài

Nay gió xuân xa vừa chớm thổi

Đã nghe sầu nặng nét mi ngài

 

(2)

Oanh quay lại khi xuân đà úa

Nét tàn phai lộ rõ dưới trăng

Đêm qua nghe gió xuân sang

Lòng vương tê tái sầu dâng nét ngài

 

(3)

Cuối xuân năm ngoái, oanh về 

Dung nhan tiều tụy, ủ ê trăng sầu

Nay xuân vừa chớm nơi đâu

Đã nghe lòng trĩu buồn cau nét ngài.         

 

                    Phương Hà phỏng dịch

 

NƯỚC BIẾC

(1)

Non xanh nước biếc mãi nơi đây

Mây lẻ hạc đồng đã vút bay

Thuyền khách buông câu bên gốc liễu

Trên cầu sư dạo dưới trăng lay.

 

(2)

Non xanh nước biếc nơi này

Mây đơn hạc nội cùng bay thuở nào

Dưới thuyền, bên liễu, khách câu

Trên cầu sư bước lẫn vào đêm trăng.

 

                     Phương Hà phỏng dịch

 

KHÚC OÁN THAN NƠI GIẾNG VÀNG

(1)

Người đẹp soi gương mặt giếng vàng

Thấy mình tiều tụy mảnh dung nhan

Đêm về phòng chiếc khôn yên giấc

Nhìn bóng ngô đồng trăng tỏa lan.

 

(2)

Mỹ nhân soi mặt giếng vàng

Nhìn trong đáy nước dung nhan héo tàn

Phòng đơn đêm lạnh bẽ bàng

Ngô đồng soi bóng mơ màng dưới trăng.

 

                    Phương Hà phỏng dịch

 

KHE SUỐI PHÍA NAM

 

(1)

Trùng điệp núi non, khe suối len

Năm nào kỵ sĩ đã dừng chân

Nước như hiểu rõ người thay dạ

Nên tiếng rì rào đã đổi âm.

 

(2)

Núi non trùng điệp, suối len

Nhớ chàng kỵ sĩ dừng chân năm nào

Lòng người thay đổi ra sao

Nước đà hiểu rõ, rì rào khác xưa.

 

(3)

Hẽm núi, khe suối len

Xưa, kỵ sĩ dừng chân

Nước biết người đổi dạ

Nên lặng lẽ thay âm

 

                     Phương Hà phỏng dịch

 

NGHE TIẾNG VE

 

(1)

Tiễn chàng năm ấy tại nơi đây

Thoắt đã tròn năm nỗi nhớ đầy

Rặng liễu âm thầm chau nét mặt

Tiếng ve theo gió thoảng ngân dài.

 

(2)

Tiễn chàng chính tại nơi này

Thoắt đà trọn một năm đầy xa nhau

Âm thầm rặng liễu mày chau

Gió thu vẳng tiếng ve sầu xót xa.

 

                     Phương Hà phỏng dịch

 

ĐÊM ĐẬU BẾN NGUYỆT BIỂU

 

(1)

Dưới tre, thuyền đậu giữa đêm thanh

Trăng nước, gió sông ngủ chẳng đành

Thiên Mụ hồi chuông xa vọng lại

Xua màn khói sóng tỏa vây quanh.

 

(2)

Đêm thanh thuyền đậu bóng tre

Ngủ không đành giữa tứ bề gió trăng

Hồi chuông Thiên Mụ vẳng sang

Xua tan khói sóng mơ màng trên sông.

 

                   Phương Hà phỏng dịch

 

Đỗ Chiêu Đức mới tham gia với các bài dịch thơ của Tùng Thiện Vương - Miên Thẩm sau đây :

1. 

        柳                        LIỄU
去歲春殘黃鳥歸,      Khứ tuế xuân tàn hoàng điểu quy,
秋容憔悴月明知.      Thu dung tiều tụy nguyệt minh tri.
東風昨夜吹何處,      Đông phong tạc dạ xuy hà xứ ?
更惹新愁上曉眉.      Cánh nhạ tân sầu thướng hiểu my.

Diễn Nôm :
                          LIỄU
         Năm ngoái xuân tàn oanh vội bay,
         Dáng thu tiều tụy mảnh trăng soi.
         Đêm qua gió cuốn về đâu nhỉ ?
         Lại rước thêm sầu liễu sáng nay !

Lục bát :
         Xuân tàn oanh vội bay về,
         Nét thu tiều tụy não nề trăng soi.
         Đêm qua gió thổi nhà ai,
         Sáng nay sầu đượm nét ngài ủ ê !

 

2. 

     淥水                     LỤC THỦY

淥水青山常在，     Lục thủy thanh sơn thường tại,
孤雲野鶴同飛。     Cô vân dã hạc đồng phi.
短艇柳邊客釣，     Đoản đĩnh liễu biên khách điếu,
小橋月下僧歸。     Tiểu kiều nguyệt hạ tăng quy.

CHÚ THÍCH :

 * Lục Thủy : là Dòng nước trong. Chữ LỤC 淥 có 3 chấm thủy 氵, có nghĩa là Trong trẻo. Chữ LỤC 綠 có bộ Mịch 糸 là sợi tơ mới có nghĩa là Màu Xanh. 
 * Đoản Đĩnh : là chiếc xuồng con.

DIỄN NÔM :

                 Nước biếc núi xanh còn đó,
                 Mây đơn hạc lẻ cùng bay.
                 Xuồng con thả câu bờ liễu,
                 Sư về cầu nhỏ trăng lay !
Lục Bát :
             Núi xanh nước biếc còn đây,
             Hạc đơn mây lẻ cùng bay ven trời.
             Xuồng con bờ liễu câu hời,
             Dưới trăng cầu nhỏ sư hồi thiền môn.

 

3.

   金井怨             KIM TỈNH OÁN

美人照金井，   Mỹ nhân chiếu kim tỉnh,
井底華顏冷。   Tỉnh để hoa nhan lãnh.
空房夜不歸，   Không phòng dạ bất quy,
月轉梧桐影。   Nguyệt chuyển ngô đồng ảnh.

CHÚ THÍCH :
 * Kim Tỉnh : Giếng vàng, là giếng của các nhà quyền qúy, trên mặt miệng giếng có dát vàng. Trong Kiều khi chuyển mùa Nguyễn Du cũng đã viết :
                     Thú quê thuần hức bén mùi,
                 Giếng vàng đã rụng một vài lá ngô.
 * Hoa Nhan : là dung nhan của tuổi hoa niên, chỉ nét mặt son trẻ.

DIỄN NÔM :
                    Người đẹp soi giếng vàng,
                    Dưới giếng dung nhan lạnh.
                    Phòng không cũng chẳng màng,
                    Trăng soi ngô đồng ảnh.
 Lục Bát :
                Săm soi người đẹp giếng vàng,
                Lạnh lùng nhan cắc ngỡ ngàng tái tê.
                Phòng không đêm chẳng buồn về,
                Ánh trăng lay động đã xê ngô đồng !     

 

4.

       南溪                       NAM KHÊ

亂山深處一溪橫，     Loạn sơn thâm xứ nhất khê hoành, 
十二年前駐馬情。     Thập nhị niên tiền trú mã tình 
流水自知人事異，     Lưu thủy tự tri nhân sự dị, 
潺湲不作昔來聲。     Sàn viên bất tác tích lai thinh

CHÚ THÍCH :

 * Khê : Ta nói là Khe, là dòng nước từ trong núi chảy ra, là con sông nhỏ được hình thành bởi các dòng suối, mà ta quen gọi là SƠN KHÊ 山溪.
 * TRÚ : là Trú đóng, là dừng lại để nghỉ ngơi, ăn uống, cắm trại... khác với Đình Mã 停馬 là chỉ dừng chân một chút rồi đi.  

 * Sàn Viên : từ Tượng Thanh, chỉ tiếng Róc ra róc rách của nước chảy.

 

 DIỄN NÔM :
                          Khe Suối Nam

                 Ngổn ngang ngàn núi dòng khe cũ,
                 Dừng ngựa mười năm tình ấp ủ.
                 Nước chảy như tình người đổi thay,
                 Róc ra róc rách không như cũ !
Lục Bát :
               Vắt ngang trong suối dòng khe,
               Mười hai năm trước ấp e hàm tình.
               Nước trôi nhân sự điêu linh,
               Chẳng còn róc rách hàm tình như xưa !

                                                      Đỗ Chiêu Đức

 

Quên Đi xin tham gia và bổ sung thêm bản chữ Hán bài thơ Văn Thiền:

Liễu

Năm ngoái xuân tàn oanh ghé qua

Dáng thu xơ xác dưới trăng ngà  

Gió đông đêm trước từ đâu thổi 

Lại khiến mi buồn thêm xót xa.

 

Lục Thủy

        Còn đây nước biếc non xanh

  Hạc hoang mây lẻ đồng hành về đâu

     Thuyền neo cạnh liễu khách câu

Dưới trăng nhẹ bước qua cầu bóng sư.

 

Kim Tỉnh Oán

     Giếng vàng người đẹp thay gương

Nhìn nơi mặt nước má hường nhạt phai

       Phòng không đêm vắng thiếu ai

Ngô đồng bóng chiếc ngã dài theo trăng

Nam Khê

Trùng điệp non cao suối chảy thầm

Nơi đây dừng ngựa quá mười năm

Phải chăng nước biết đời thay đổi

Nên tiếng bây giờ đã đổi âm.

   聞蟬                      Văn Thiền

送君曾此地，  Tống quân tằng thử địa,  

一別欻經年。  Nhất biệt hốt kinh niên.  

愁殺長亭柳，  Sầu sát trường đình liễu,

秋風起暮蟬。  Thu phong khởi mộ thiền.  

Dịch Thơ

Nơi này hai kẻ xa rời

Thế rồi cũng trọn năm trời chia tay

        Bên đình liễu úa xót thay

Chiều thu ảm đạm gió lay ve buồn.

Quên Đi

 

Kính các bạn vtt

SQ  nối tiếp các bạn ĐCĐ, PH, QĐ xin cùng vui với ML qua bài thoát dịch và ý của bài thơ cổ Việt của Tùng Thiện Vương.Với công phu sưu tầm của ML và chú thích them của Thầy đồ ĐCĐ, mà SQ chỉ là kẻ ăn theo để thay nhịp cầu thăm hỏi và cầu chúc đến vtt mọi sự bình an và sức khoẻ.

 

LIỄU

 

Từ năm trước, Xuân phai Oanh đến

Dưới trăng vàng xơ xác bóng Thu

Đêm qua gió thổi về đâu?

Khiến long tê tái, giọt sầu dâng mi.

 

LỤC THỦY

 

Vẫn còn đây non xanh nước biếc

Hạc lạc đàn, mây lẽ bay đâu?

Thuyền neo gốc liễu buông câu

Dưới trăng Sư bước qua cầu bóng lay

 

KIM TỈNH OÁN

 

Nước giếng vàng làm gương soi mặt

Thấy má hường phai nhạt dung nhan

Phòng không đêm vắng bẽ bàng

Ngô đồng lay động trăng loang bóng dài

 

NAM KHE SUỐI

 

Núi trùng điệp lách len khe suối

Mười hai năm trước, ngựa dừngchân

Dòng đời thay đổi bao lần

Róc rách nước chảy đổi âm rì rào

 

NGHE TIẾNG VE

 

Tại nơi đây, tiễn chàng một thuở

Đã xa nhau tính nhẩm tròn năm

Trường Đình, rặng liễu buồn căm

Gió Thu văng vẳng xa xăm ve sầu

 

ĐÊM BẾN NGUYỆT BIỀU

 

Đêm yên tĩnh, răng tre thuyền đỗ

Ngủ đành sao, nước vỗ trăng lồng

Tiếng chuông Thiên Mụ bên sông

Ngân nga vang vọng xua toang khói mờ

 

songquang

MAI XUÂN THANH: 

1) Liễu

 

Oanh bay năm trước bóng xuân tàn

Nguyệt tỏ gương thu thấy võ vàng

Gió ở đâu đêm đông thổi lại

Muộn sầu mắt lệ đẫm tuôn tràn

                                        MXT

 

2) Nước trong veo

 

Núi xanh nước biếc đó bao ngày

Hạc chiếc mây đơn có bạn bay

Bờ liễu xuồng con câu bắt cá

Dưới trăng cầu nhỏ bóng sư thầy

                                        MXT

3) Giếng Vàng

Giếng vàng đáy nước bóng giai nhân

Nét mặt như hoa thấm lạnh dần

Gối trống phòng không lòng chẳng đoái

Ngô đồng di ảnh dưới trăng ngân

                                            MXT

 

4) Suối Khe Nam

Chập chùng núi thẳm suối khe ngang

Vó ngựa mười năm đó ngỡ ngàng

Khác biệt chi người qua nước chảy

Còn đâu róc rách cũ tình lang !

 

Mai Xuân Thanh

Ngày 03 tháng 04 năm 2018

  

 

   Tiểu sử[

Tùng Thiện vương là con trai thứ 10 của Minh Mạng, sinh ngày 24 tháng 10 năm Kỷ Mão (tức 11 tháng 12 năm 1819) tại cung Thanh Hòa trong cấm thành Huế. Mẹ ông là Thục tần Nguyễn Thị Bửu (阮氏寶), người Bình Chương, Gia Định, con gái của Tư không Nguyễn Khắc Thiệu (阮克紹), rất giỏi chữ nghĩa.

Thuở lọt lòng, ông được ông nội đặt tên là Hiện (晛)^[1][2]. Đến năm 1832, khi đã có Đế hệ thi, ông được cải tên là Nguyễn Phúc Miên Thẩm (阮福绵审).

Ông nội ông là Gia Long rất vui mừng, thưởng liền 10 lạng vàng^[3]. Khi còn nhỏ, tính hay khóc, Thục tần rất lo mà không biết thế nào. Bỗng có đạo sĩ nói rằng: "Đây là sao Thái Bạch Kim Tinh giáng sinh, làm lễ tiễn thì khỏi.". Sau làm lễ, quả nhiên khỏi hẳn.

Năm lên 7 tuổi, Miên Thẩm cùng với các em vào Dưỡng Chính đường (養正堂), được thầy Thân Văn Quyền^[4] dạy chu đáo. Ông rất chịu khó học tập, nên mới 8 tuổi (1827), nhân theo hầu Minh Mạng dự lễ Nam Giao, ông làm bài Nam Giao thi, rất được tán thưởng.

Năm 1839, ông được phong làm Tùng Quốc công (從國公), mở phủ ở phường Liêm Năng, bên bờ sông An Cựu, Huế.

Năm 1849, ông lập thêm Tiêu Viên sau phủ, đón mẹ (Thục tân Nguyễn Thị Bửu) và ba em gái (Nguyệt Đình, Mai Am và Huệ Phố) ra phụng dưỡng chăm nuôi. Khi các em lần lượt có chồng, rồi mẹ mất, ông cải tạo phủ chính làm nhà thờ, còn mình lui về ở Tiêu Viên và dựng lều tranh bên cạnh mộ mẹ cư tang ba năm.

Năm 1854, mãn tang, ông được gia phong Tùng Thiện công (從善公). Năm 1858, ông mua 12 mẫu ruộng ở xã Dương Xuân, làm nhà ở gọi là Phương Thốn thảo đường.

Năm 1865, ông giữ chức Tả Tôn Nhân phủ, trong thời gian này xảy ra sự biến giặc Chày vôi. Trước đó, ông đã gả con gái là Thể Cúc cho Đoàn Hữu Trưng, một thanh niên ở làng An Truyền (tức làng Chuồn). Năm 1866, Hữu Trưng ngầm làm cuộc nổi dậy nhằm lật đổ Tự Đức. Việc thất bại, Hữu Trưng và nhiều người bị hành hình. Mặc dù trước đó, Hữu Trưng đã lấy cớ vợ cư xử trái lễ với mẹ chồng mà trả về để tránh liên lụy cho nhà vợ, Miên Thẩm cũng trói cả con gái và cháu ngoại, quỳ dâng sớ xin chịu tội.

Tự Đức không kết tội chỉ nói ông: "Chọn rể không cẩn thận để mất thanh danh, nay trừ bổng trong tám năm". Suốt những năm bị trừ bổng ấy, ông lên ngôi chùa cổ Từ Lâm hoang tàn ở xã Dương Xuân làm nơi cư ngụ, vợ con phải canh tác trồng cây quả đem ra chợ bán để có cái ăn hàng ngày.

Ông mất ngày 30 tháng 3 năm Canh Ngọ (tức 30 tháng 4 năm 1870), lúc 51 tuổi. Thụy là Văn Nhã (文雅). Năm 1878, ông được Tự Đức gia tặng là Tùng Thiện Quận vương (從善郡王).

Năm 1936^[5], Bảo Đại mới truy phong ông là Tùng Thiện vương (從善王), tước vị mà ngày nay người ta quen gọi.

Tùng Thiện Vương là bạn thơ chí tình của Cao Bá Quát

 ( Nguồn gốc :  Wikipedia VN )