Tiến Sĩ 

HUỲNH LONG VÂN

Sydney, Úc Châu 

Cựu HS Phan Thanh Giản Cần Thơ 

______________________________________________________________________________ 

Đài phát thanh RFI phỏng vấn Tiến Sĩ HUỲNH LONG VÂN (sydney): 

Những quan ngại

về dự án thủy lợi Cái Lớn Cái Bé

Thanh Phương phỏng vấn

Phát Thứ Hai, ngày 26 tháng 11 năm 2018

 Click link để nghe: TẠP CHÍ VIỆT NAM - Những quan ngại về dự án thủy lợi Cái Lớn Cái Bé

Hay đọc bản văn dưới đây:

Tiến sĩ Huỳnh Long Vân, Sydney 23/11/2018
http://vi.rfi.fr/viet-nam/20181126-nhung-quan-ngai-ve-du-an-thuy-loi-cai-lon-cai-be     

Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là vùng hạ lưu cuối cùng của sông Mekong, thành hình hơn 3000 năm trước do bồi tụ phù sa. Đây là một đồng trũng có vùng bị ngập nước vào mùa mưa và vùng ngập mặn vào mùa khô ; đất bị nhiễm phèn, nhiễm mặn.

Hệ thống thủy lợi theo nguyên tắc trị thủy ở đồng bằng sông Hồng, được xây dựng sau năm 1975 đã giúp Việt Nam, chỉ trong vòng một thế hệ, từ một nước nghèo, nơi mà Nhà nước phải chia khẩu phần gạo theo nhân khẩu, trở thành một trong số các quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu trên thế giới và có mức thu nhập trung bình.

Nhưng sau vài năm, lần lượt lộ ra những tác động tiêu cực trên môi trường và những bất cập của các công trình thủy lợi ở ĐBSCL. Đê bao làm ruộng đồng mất đi nguồn dinh dưỡng quan trọng. Rửa chua tháo phèn cải tạo đất đai lại làm ô nhiễm và acit hóa nguồn nước trong các sông rạch. Xây đê biển và các cống hạn chế nước mặn xâm nhập vào mùa khô để trồng lúa thì lại tạo nên mâu thuẫn mặn- ngọt, làm gián đoạn giao thông thủy nội địa ở các địa phương, làm chết các loại rừng phòng hộ ở ven biển.

Những vấn đề môi trường to lớn này đã thúc đẩy các nhà khoa học trong và ngoài nước kêu gọi chính phủ thực hiện các biện pháp hài hòa giữa lợi ich kinh tế và môi trường trong dài hạn. Nhưng bất chấp mọi quan ngại của nhiều tầng lớp trong xã hội, Bộ Nông Nghiệp & Phát Triển Nông Thôn (BNN&PTNT) vẫn tổ chức thảo luận triển khai dự án thủy lợi Cái Lớn Cái Bé (CLCB). Điều này gây lo ngại và bất đồng trong giới các nhà khoa học về những tác động môi trường và hiệu quả của dự án.

Hôm nay chúng tôi xin mời quý vị nghe ý kiến của tiến sĩ Huỳnh Long Vân, thuộc nhóm Nghiên cứu Văn Hóa Đồng Nai Cửu Long Úc Châu, trả lời phỏng vấn RFI từ Sydney.

Tiến sĩ Huỳnh Long Vân, Sydney23/11/2018Nghe

RFI : Thưa ông Huỳnh Long Vân, để thính giả hiểu rõ hơn vấn đến, trước hết xin ông nói sơ qua về Dự án thủy lợi Cái Lớn Cái Bé?

TS Huỳnh Long Vân : Vùng dự án này được giới hạn phía Bắc là kênh Cái Sắn, phía Nam và Đồng Nam là kênh Quản Lộ-Phụng Hiệp, phía Đông Bắc là sông Hậu và phía Tây là vịnh Thái Lan, trên địa bàn của 6 tỉnh thành Kiên Giang, Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng, Hậu Giang và Cần Thơ.

Các mục đích của dự án là : Kiểm soát mặn, giải quyết mâu thuẫn giữa nuôi trồng thủy sản ven biển và sản xuất nông nghiệp trong vùng ; ứng phó với biến đổi khí hậu, tạo nguồn nước ngọt cho vùng ven biển vào mùa khô, phòng chống cháy rừng ; tăng cường khả năng thoát lũ, tiêu úng, tiêu chua cải tạo đất phèn ; kết hợp giao thông thủy bộ trong vùng dự án

RFI : Thưa ông Huỳnh Long Vân, vậy các nhà khoa học có những quan ngại gì về các mục tiêu của dự án này, trước hết là về mục tiêu kiểm soát mặn, giải quyết mâu thuẫn mặn - ngọt ?

TS Huỳnh Long Vân : Công trình CLCB không thể ngặn mặn cho toàn vùng của dự án, mà chỉ chận được nước biển tràn vào từ vịnh Thái Lan, vì nước mặn còn xâm nhập vào vùng dự án từ biển Đông theo hướng từ sông Hậu qua ngả sông Cái Côn, rạch Mái Dầm, hướng từ Đại Ngải Sóc Trăng theo các kênh trục và hướng Bạc Liêu đổ về Phụng Hiệp, Long Mỹ, Vị Thanh, thuộc tỉnh Hậu Giang, một đơn vị nằm trong vùng của dự án. Vì thế, mục tiêu kiểm soát mặn của dự án không đạt được, ngay cả sau khi giai đoạn 2 của công trình được hoàn tất.

Xây cống ngăn mặn không giải quyết, mà ngược lại gây ra mâu thuẫn giữa mặn và ngọt : Dự án Quản Lộ-Phụng Hiệp ngọt hoá bán đảo Cà Mau, có trị giá đầu tư gần 1400 tỉ đồng (thời giá 1990), với hàng trăm cống đập, đê biển, đê sông ngăn mặn, được xây dựng với mục đích đưa nước ngọt từ sông Hậu về bán đảo Cà Mau, cấp nước tưới ruộng lúa cho tỉnh Bạc Liêu, Cà Mau và Kiên Giang. Tuy nhiên, sau 5 năm xây dựng đã bộc lộ những bất cập trong mục tiêu, gây bất mãn và thất vọng cho người dân địa phương. Hàng trăm nông dân đã đòi phá cống, phá đập để lấy nước mặn nuôi tôm. Để giải quyết mâu thuẫn mặn-ngọt, chính phủ đã quyết định chuyển đổi 450.000 ha đất trồng lúa sang nuôi tôm và mô hình tôm-lúa được áp dụng.

Dự án Ngọt hóa bán đảo Cà Mau xem như thất bại, phá sản, là một bài học đắt giá và một kinh nghiệm quý báu cho thấy xây công trình thủy lợi Cái Lớn Cái Bé sẽ không đem lại sự hài hòa mặn - ngọt.

RFI : Thưa ông Huỳnh Long Vân, dự án CLCB cũng tiềm ẩn những nguy cơ gì đối với các loại thủy sản nuôi trồng trong vùng ?

TS Huỳnh Long Vân : Nghêu, sò, tôm, cua biển và một số thủy sản mặn, lợ khác được nuôi trồng ở 2 huyện ven biển An Minh và An Biên nằm trong vùng của dự án. Nếu hai cống thủy lợi CLCB được thiết kế và đóng lại vào mùa khô, khối nước bên trong sẽ bị ô nhiễm do tích tụ các chất phế thải, thuốc bảo vệ thực vật, phân bón v.v. và khi cống mở, nguồn nước ô nhiễm này sẽ theo nước ròng thoát ra cửa biển, làm thủy sản bên ngoài cống và ở vùng ven biển cận kề chết trắng.

Cá tép nước ngọt di chuyển từ sông rạch ra các bãi đẻ nơi cửa sông để sinh sản và các ấu trùng ngược lại theo dòng triều vào bên trong sông tìm các bãi ăn để tăng trưởng. Vì thế, khi được xây, các cống ngăn mặn CLCB sẽ làm gián đoạn chu trình sinh trưởng của thủy sản nước ngọt và lượng cá tôm trong sông sẽ giảm dần.

Như thế khó có thể đồng thuận với lập luận cho rằng dự án CLCB sẽ góp phần ổn định phát triển sản xuất thủy sản ở vùng ven biển tỉnh Kiên Giang.

RFI : Thưa ông Huỳng Long Vân, còn các mục tiêu ứng phó BĐKH, nước biển dâng, tạo nguồn nước ngọt cho vùng ven biển, phòng chống cháy rừng có còn phù hợp với tình hình của vùng đồng bằng sông Cửu Long hiện nay ?

TS Huỳnh Long Vân : Những người chủ trương công trình CLCB cho rằng ĐBSCL có trọng trách đảm bảo an ninh lương thực và do tình hình hạn hán năm 2016, nước biển dâng và nguồn nước ngọt sẽ cạn kiệt do tác động từ thượng nguồn, nên cần cấp bách xây dựng công trình CLCB.

Quan niệm ĐBSCL có trọng trách đảm bảo an ninh lương là tư duy thuộc về quá khứ, vì theo tinh thần nghị quyết 120/NQ-CP phát triển bền vững ĐBSCL, chính phủ có chủ trương chuyển đổi từ sản xuất nông nghiệp sang làm kinh tế nông nghiệp, chú trọng đến chất lượng hơn số lượng.

Nước biển dâng do tác động của BĐKH chỉ khoảng 3mm/năm, trong khi ĐBSCL bị sụt lún trung bình khoảng 3cm/năm, tức 10 lần nhiều hơn và nguyên nhân chính là do khai thác nước ngầm để phục vụ sản xuất và sinh hoạt. Xây công trình CLCB gây thêm ô nhiễm, gián tiếp tạo thêm môt động lực làm gia tăng tốc độ sụt lún và ĐBSCL sẽ chìm trong nước biển sớm hơn, không cần đến ảnh hưởng của nước biển dâng do tác động của BĐKH. Vì thế, "cấp bách xây dựng công trình CLCB để ứng phó với BĐKH và nước biển dâng" là điều không hợp lý.

Ngoài ra công trình CLCB làm gián đoạn sự trao đổi chất dinh dưỡng giữa nước sông với thủy triều, làm mất đi môi trường nước lợ, vì thế sẽ làm cho rừng ngập mặn như rừng đước, rừng nước lợ với cây dừa nước chết dần, từ đó làm suy giảm khả năng ứng phó với những tác động của BĐKH, giông bảo, sạt lở bờ biển và phá vỡ kế hoạch tái tạo rừng ngập mặn ở ven biển được một số quốc gia như Đức, Hà Lan v.v.. tài trợ.

Về mục tiêu cung cấp nước ngọt cho vùng ven biển và phòng chống cháy rừng, dự án CLCB sẽ chuyển nước sông Hậu theo ngả kênh đào Thốt Nốt và kênh trục KH6 cung cấp nước ngọt cho vùng bán đảo Cà Mau. Tuy nhiên, ở phía Tây sông Hậu có chằng chịt những kênh đào thẳng góc với nhau, có nhiều vùng giáp nước, các kênh bị bồi lấp, nên không đủ khả năng chuyển tải nước từ sông Hậu đến cuối kênh. Theo dự tính, kênh Thốt Nốt và KH6 sẽ được nạo vét, nhưng thử hỏi có bảo đảm đem được nước sông Hậu đến khu vực ven biển phía Tây không ? Vì trước đây, trong dự án Ngọt hóa bán đảo Cà Mau, có dự trù dẫn nước ngọt của sông Hậu theo ngả sông Cái Côn, kênh Quản Lộ-Phụng Hiệp tưới ruộng đất bán đảo Cà Mau, nhưng đã thất bại vì nguồn nước chỉ đến địa hạt Sóc Trăng.

RFI : Thưa ông Huỳng Long Vân, dự án CLCB cũng được cho là nhằm chống những tác động của các đập thủy điện ở thượng nguồn. Mục tiêu này có đúng không ?

TS Huỳnh Long Vân : Nói rằng vì những tác động của các đập thủy điện ở thượng nguồn khiến nguồn nước bị cạn kiệt vào mùa khô và nước biển dâng, nên phải xây dựng công trình CLCB là hoàn toàn sai, vì tác động tiêu cực của các đập thủy điện là giữ lại phù sa và ngăn trở các loài cá di chuyển đến các nơi sinh sản và tăng trưởng.

Vận hành đập thủy điện không giữ lại nước như lầm tưởng, mà có hệ quả ngược lại. Thật vậy, từ khi các đập thủy điện của Trung Quốc xây trên dòng chính sông Mêkông vận hành, lưu lượng dòng chảy của sông Mêkông đo được tại trạm quan trắc Chiang Saen, nơi biên giới Trung Quốc và Lào, đã tăng khoảng 30% vào mùa khô.

Nếu vì lo ngại việc Thái Lan và Cam Bốt chuyển nguồn nước sông Mêkông để gia tăng sản xuất nông nghiệp, làm cạn kiệt nguồn nước dòng chính sông Mekong mà xây công trình CLCB và trữ ngọt bằng cách chuyển nước sông Hậu vào vùng dự án, thì đây quả thật là một lập luận thơ ngây và đầy mâu thuẫn, vì dự kiến này không phải để ứng phó, mà thực ra đồng lõa với 2 quốc gia láng giềng làm cạn kiệt dòng nước sông Mêkông.

Trước tình huống này, đúng ra phải tiết kiệm nước ngọt bằng cách bỏ lúa vụ 3, giảm dần diện tích trồng lúa ở vùng ven biển phía Tây, hay cấy trồng các loại lúa chịu mặn sẵn có, hoặc thay vì công trình CLCB, nhà nước nên đầu tư xây dựng một nhà máy chế biến nước ngọt từ nước biển, hoàn toàn thân thiện với môi trường, để giải quyết bài toán mặn - ngọt và giảm thiểu tình trạng ô nhiễm của ĐBSCL.

RFI : Các nhà khoa học có những quan ngại gì về tác động môi trường và những lợi ích không thiết thực của dự án CLCB ?

TS Huỳnh Long Vân : Bản Đánh giá Tác động Môi trường của dự án do Viện Kỹ thuật Biển-Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam thực hiện cho rằng khi vận hành, các cống chỉ đóng trong mùa khô từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau, mỗi tháng đóng cửa cống vài ngày, mỗi ngày đóng vài giờ để kiểm soát mặn. Tất cả thời gian còn lại cửa cống luôn mở để nước được lưu thông, do đó ô nhiễm môi trường rất ít.

Nhưng tác động của thủy triều Biển Đông, Biển Tây, và dòng nước sông Hậu trên vùng dự án rất phức tạp, nên việc vận hành các cống không hề đơn giản như tuyên bố.

Ngoài việc trấn an với tác động môi trường rất nhỏ, báo cáo còn cho rằng công trình CLCB sẽ đem lại lợi ích từ gia tăng diện tích trồng lúa 3 vụ, nhưng quên đi một hậu quả là mỗi ha lúa 3 vụ phải cần đến 7.5kg thuốc bảo vệ thực vật. Vùng dự án rộng hơn 900 ngàn ha và chỉ một phần của diện tích tự nhiên này trồng lúa 3 vụ, thì môi trường cũng sẽ bị ô nhiễm đến mức độ rất đáng ngại.

Tóm lại, dự án thủy lợi CLCB là một công trình rất tốn kém, tổn phí gần 7.000 tỷ đồng, nhưng phần tác động môi trường được đánh giá sơ sài, chủ quan, những lợi ích nêu lên trong đề cương xét ra rất mâu thuẫn, khó tin, tuy nhiên hiện đang manh nha từng bước tiến hành xây dựng.

Những nghiên cứu khoa học và tham khảo với người dân và cán bộ địa phương của một số nhà khoa học chuyên ngành ở ĐBSCL, cùng những thất bại của những công trình thủy lợi trước đây, cho thấy những mục tiêu dự án CLCB đề ra khó có thể đạt được và sẽ gây ra vô vàn hệ lụy về môi trường cho một vùng rộng lớn gần bằng ¼ diện tích ĐBSCL.

Vì thế, thay mặt Nhóm Nghiên cứu Văn hóa Đồng Nai Cửu Long Úc châu, tôi xin kiến nghị thủ tướng chính phủ Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam không phê duyệt dự án thủy lợi CLCB, một công trình có khả năng phá vỡ chiến lược phát triển bền vững ĐBSCL ứng phó với BĐKH của Nghị quyết 120 /NQ-CH do chính TT phê duyệt và ban hành vào ngày 17/11/2017.

_______________________________________________________________________________________________________________ 

Đài phát thanh RFI phỏng vấn TS HUỲNH LONG VÂN (Úc Châu) 

Sạt lở đồng bằng Cửu Long: Kịch bản không hồi kết

Thanh Phương phỏng vấn

Phát Thứ Hai, ngày 09 tháng 7 năm 2018

• Tải nạp chương trình này

Một phần tỉnh An Giang bên bờ sông Cửu Long chìm trong lũ lụt.

Ảnh chụp ngày 28/9/2011REUTERS/Duc Vinh

Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), nơi sinh sống của khoảng 20 triệu người, là vùng canh tác nông nghiệp lớn nhất nước, nhưng do những tác động gây ra bởi các hoạt động sinh hoạt và sản xuất của con người, cũng như những đặc tính thiên nhiên của vùng châu thổ, nên bờ sông, bờ biển của khu vực bị sạt lở ngày càng nghiêm trọng.

Sạt lở không chỉ xảy ra vào mùa mưa lũ mà ngay cả trong mùa khô, đe dọa trực tiếp đến sinh mạng, tài sản và cuộc sống của cư dân và các công trình cơ sở hạ tầng.

Theo những tài liệu của hai Bộ Nông Nghiệp & Phát Triển Nông Thôn và Bộ Tài Nguyên & Môi Trường, ĐBSCL có 562 vị trí ở bờ sông, bờ biển bị sạt lở với tổng chiều dài gần 800km, trầm trọng nhất ở An Giang, Đồng Tháp, Bến Tre, Bạc Liêu và Cà Mau.

Trước đây sạt lở chỉ xảy ra ở bờ biển phía Đông của bán đảo Cà Mau nhưng trong vòng vài năm gần đây cả ở phía Tây nằm trong vịnh Thái Lan. Vào tháng 5 vừa qua một số vị trí nằm trên bờ kinh Thạnh Đông, quận Cái Răng, vàm sông Ô Môn (Thành Phố Cần Thơ), bờ sông Chợ Mới Cái Côn, thuộc thị trấn Mái Dầm (Tỉnh Hậu Giang) và bờ kinh Hai Quý, thị xã Bình Minh (Tỉnh Vĩnh Long) cũng bị sạt lở, khiến nhiều nhà cửa sụp chìm trong đáy nước.

Sau đây mời quý vị nghe phần phỏng vấn Tiến sĩ Huỳnh Long Vân, Nhóm Nghiên cứu Văn hóa Đồng Nai Cửu Long Úc châu.

Tiến sĩ Huỳnh Long Vân 09/06/2018 

RFI: Xin kính chào ông Huỳnh Long Vân, trước hết ông có thể cho biết là những nguyên nhân nào khiến bờ sông, bờ biển ĐBSCL bị sạt lở ngày càng nghiêm trọng như thế?

TS Huỳnh Long Vân: Sạt lở ở ĐBSCL do tác động cộng hưởng của nhiều nguyên nhân khác nhau:

1. Các đập thủy điện thượng nguồn của Trung Quốc (TQ) giữ lại khoảng 50% khối lượng phù sa thô.

2. Khai thác bừa bãi bùn cát làm biến dạng lòng sông và thay đổi dòng chảy (không chỉ Việt Nam mà Cam Bốt và Lào cũng nạo vét cát sông Mêkông để xuất khẩu).

Hai nguyên nhân nêu trên phá vỡ trạng thái cân bằng có từ lâu đời của các lớp phù sa trầm tích ở ĐBSCL, khiến bờ sông bị sạt lở và bờ biển bị xói mòn khủng khiếp, riêng Cà Mau mỗi năm mất đến hàng trăm ha đất dọc bờ biển.

3. Khai phá rừng ở thượng nguồn tạo ra lũ có tác động xói mòn trong khi đó hệ thống đê bao khép kín hầu hết những vị trí thoát lũ.

4. Ghe máy có mã lực cao vận chuyển trên sông rạch.

5. Địa hình và những đặc tính địa chất của ĐBSCL: ĐBSCL có địa thế thấp dễ bị ngập nước và cấu tạo bởi những lớp than bùn, phù sa xốp, đất cát pha lộn, nên có độ kết dính rất thấp, do đó dễ tan rã trước những tác động của các dòng nước xoáy và sóng to. Ngoài ra ĐBSCL có nhiều sông rạch chằng chịt thẳng góc với sông Tiền và sông Hậu, điều kiện để dòng chảy ở những nơi hợp lưu tạo ra những luồng xoáy ngầm bào khoét các bờ sông. Điển hình là vụ sạt lở bờ sông trong tháng 5 vừa qua ở phường Thới Lợi, huyện Ô Môn, Thành Phố Cần Thơ.

RFI: Vậy cho tới nay chính quyền Việt Nam đã thực hiện những giải pháp nào để ứng phó với tình trạng sạt lở này?

TS Huỳnh Long Vân: Trong nhiều năm qua, chính quyền trung ương và địa phương đã đề ra những biện pháp ứng phó như xây dựng đê biển, kè bê tông, phục hồi các rừng phòng hộ, trồng các loại cây dọc bờ sông nơi có nguy cơ sạt lở, chỉ thị thiết lập bản đồ những khu vực có nguy cơ sạt lở để gia cố và thiết lập các khu tái cư. Và trước tình trạng sạt lở nghiêm trọng trong tháng qua, thủ tướng đã đồng ý hỗ trợ 2.500 tỷ đồng đề khắc phục sạt lở vùng ĐBSCL.

RFI: Nhưng vì sao những giải pháp đó không có tác động gì đáng kể trong việc ngăn chận tình trạng sạt lở ở ĐBSCL?

Bờ biển ĐBSCL bị sạt lở nghiêm trọng do việc Trung Quốc xây dựng các đập thủy điện ở thượng nguồn Mêkông, khai thác nước ngầm và những tác động của biến đổi khí hậu mực nước dâng cao, mưa bão và sóng to, gió mạnh. Còn sạt lở các bờ sông là do việc khai thác bùn cát thiếu kiểm soát, bên cạnh những tác động của các đập thủy điện thượng nguồn.

Trong khi đó những giải pháp chống sạt lở hiện nay rất tạm bợ, không mang tính chiến lược bền vững và sau đây là một số dẫn chứng cho thấy Việt Nam có vẻ thiếu tự tin, kém phần tích cực trong việc khắc phục những nguyên nhân sạt lở cốt lõi nêu trên.

RFI : Phản ứng của Việt Nam đối với việc Trung Quốc, Lào và Cam Bốt xây dựng các đập thủy điện trên dòng chính sông Mêkông ra sao?

TS Huỳnh Long Vân: Ở Trung Đông, khi chính phủ Jordani công bố ý định xây đập trên dòng chính sông Jordan, Israel đã dọa sẽ dùng vũ lực và đã ngăn chặn được kế hoạch này. Trong khi đó, Việt Nam vì quá yếu so với Trung Quốc nên e dè và không đưa ra những phản đối hay đe dọa trả đũa nào.

Công ước quốc tế của Liên Hiệp Quốc xác định quyền sử dụng tài nguyên nước của các quốc gia nằm trong lưu vực của một dòng sông quốc tế, nhưng với điều kiện không gây tổn hại cho các quốc gia khác trong cùng lưu vực. Nhưng Việt Nam không đưa vấn đề này ra trước Liên Hiệp Quốc hay một Tòa án Quốc Tế, vì biết rằng ở diễn đàn Liên Hiệp Quốc, Trung Quốc có quyền phủ quyết và thái độ trịch thượng của Trung Quốc bất chấp phán quyến của Tòa Án Trọng Tài Thường Trực về đường chữ U chín đoạn (đường lưỡi bò) ở Biển Đông cho thấy con đường pháp lý sẽ không mang lại kết quả mong muốn. Ấy là chưa kể hành động này sẽ làm mất lòng ông láng giềng khổng lồ ở phía Bắc.

Lào và Cam Bốt sẽ xây 11 đập thủy điện trên dòng chính hạ lưu Mekong và khi đưa vào sử dụng sẽ giữ thêm 30% khối lượng phù sa, vì thế tình trạng sạt lở ở ĐBSCL sẽ ngày càng nghiêm trọng hơn. Thảm họa trước mắt nhưng trớ trêu thay trong số các đơn vị trúng thầu xây các đập thủy điện này lại có một công ty của Việt Nam bên cạnh những Tập đoàn của Trung Quốc.
Như vậy phải chăng  Việt Nam không chỉ  chịu lépvế  mà còn góp tay với các quốc gia thượng nguồn khai thác tài nguyên nước gây tác hại cho ĐBSCL?

RFI : Đó là nói về nguyên nhân bên ngoài, còn về những nguyên nhân nội tại, những biện pháp đã được thực hiện cũng chẳng có tác động gì? Vì sao vậy, thưa ông?

TS Huỳnh Long Vân: Nguyên nhân chủ yếu là tình trạng khai thác thiếu ý thức tài nguyên thiên nhiên.

Khai thác nước ngầm phục vụ sản xuất nông ngư nghiệp khiến nền đất ĐBSCL sụt lún, làm gia tốc những tác động gây sạt lở do nước biển dâng cao dưới ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. Người dân được khuyến cáo chuyển đổi canh tác lúa sang sản xuất hoa màu tiết kiệm nước; nhưng hoa quả sản xuất không có thị trường tiêu thụ, được mùa thì mất giá gây thua lỗ, nên người dân cứ tiếp tục trồng lúa. Lúa thóc bán không hết không sợ ế ẩm, vì có thể dự trữ, không bị hư hao như rau quả.

Việt Nam đang trên đà phát triển cần tiếp tục xây dựng các cơ sở hạ tầng, các khu kỹ nghệ, nên rất cần cát bùn để làm nền nhà và mặt bằng, vì thế việc khai thác cát sẽ không bị đình chỉ và tệ hại hơn nữa là mỗi tỉnh thành trong ĐBSCL được quyền tùy tiện cấp phép nạo vét cát trong sông.

Phải chăng người dân ĐBSCL cam chịu số phận ngậm bồ hòn làm ngọt!

RFI: Thưa ông Huỳnh Long Vân, như vậy tình trạng sạt lở bờ sông, bờ biển ở ĐBSCL sẽ không thể nào chấm dứt ?

TS Huỳnh Long Vân: Mặc dù chính quyền trung ương và địa phương rất quan tâm về những tai họa này, nhưng toàn thể bờ sông, bờ biển của ĐBSCL không thể được bao bọc bởi các hệ thống đê, kè dựa trên các công nghệ tân tiến kiên cố, vì phạm vi rộng lớn, nên quá tốn kém, vượt quá khả năng tài chính của Việt Nam.

Giả sử có thực hiện được đi nữa thì bất cứ công trình nào cũng có tuổi thọ, nên sau một thời gian sẽ suy sụp, không còn hữu dụng như trường hợp đê biển ở Gành Hào, Cà Mau là một bằng chứng cụ thể. Vì thế phải chấp nhận giải pháp tìm cách gia cố những nơi có nguy cơ sạt lở. Nhưng gia cố chỗ này, thì chỗ khác sẽ bị tác động, phá sóng nơi này, thì sóng sẽ đập vào các vị trí kế cận.

Tóm lại tình trạng sạt lở ĐBSCL là một kịch bản gần như không có hồi kết, hay nói khác hơn đây là một chứng bệnh trầm kha nhưng không có phương cách trị liệu hữu hiệu. Như thế thử hỏi "Con đường phát triển bền vững ĐBSCL" sẽ đi về đâu?

_______________________________________________________________________________________________________ 

TẠP CHÍ VIỆT NAMPodcast

Thanh Phương

Phát Thứ Hai, ngày 11 tháng 12 năm 2017

Đài phát thanh RFI phỏng vấn TS HUỲNH LONG VÂN

(CHS/PTG, hiện sống ở Sydney, Úc Châu)

Nghe qua link hay bản văn dưới đây:

http://vi.rfi.fr/viet-nam/20171211-dong-bang-song-cuu-long-truoc-nhung-tac-dong-do-chinh-con-nguoi-gay-ra

Đồng bằng Cửu Long trước những tác động của con người

Đồng bằng sông Cửu Long, với tổng cộng 13 tỉnh, có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế của cả nước. Tính đến tháng 04/2017, đồng bằng sông Cửu Long đóng góp 54% sản lượng lúa, 70% lượng thủy sản nuôi trồng, 36,5% lượng trái cây, cung cấp 90% sản lượng lúa gạo xuất khẩu và 65% sản lượng thuỷ sản xuất khẩu của cả nước.

Tuy nhiên, đồng bằng sông Cửu Long đã và đang đối đầu với ba thách thức lớn mang tính sống còn: Thứ nhất, tác động của biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Thứ hai, quá trình phát triển nội tại. Thứ ba, tác động do khai thác và sử dụng nước của các quốc gia ở thượng nguồn.

Nhìn chung, những thách thức mà đồng bằng sông Cửu Long đang đối phó là do tác động của con người hơn là do tác động của biến đổi khí hậu. Hôm nay, xin mời quý vị nghe phần phỏng vấn tiến sĩ Huỳnh Long Vân, thuộc Nhóm Nghiên Cứu Văn Hóa Đồng Nai-Cửu Long, Úc châu, về vấn đề này:

RFI : Thưa ông Huỳng Long Vân, trước hết về tác động của khai thác và sử dụng nước của các quốc gia ở thượng nguồn, có mối liên quan nào giữa tình trạng sạt lở trầm trọng của bờ biển đồng bằng sông Cửu Long và các đập thủy điện của Trung Quốc?

TS Huỳnh Long Vân: Hiện nay, trên dòng chính sông Mekong có 8 hồ chứa thủy điện, 7 của Trung Quốc và 1 của Lào. Đồng bằng sông Cửu Long nhận khoảng 89% khối lượng nước từ thượng nguồn, và 160 triệu tấn phù sa/năm, trong đó 50% là phù sa thô. Phù sa thô là vật liệu chắn sóng bảo vệ vùng ven biển chống sạt lở và bồi lấp đồng bằng sông Cửu Long.

Tuy nhiên, kể từ khi các đập thủy điện của Trung Quốc vận hành, khối lượng phù sa thô này hoàn toàn bị giữ lại ở các hồ chứa nước, khiến cho dọc theo bờ biển đồng bằng sông Cửu Long hiện nay có 49 điểm/266km bị sạt lở nghiêm trọng và mỗi năm đồng bằng sông Cửu Long mất khoảng 500 ha đất.

Về sạt lở bờ sông, theo Bộ Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn, miền Tây hiện có 513 điểm sạt lở, với tổng chiều dài 520 km, đe dọa cuộc sống hàng nghìn hộ dân cùng nhiều công trình hạ tầng. Tác động xói mòn của "dòng nước đói phù sa" và việc khai thác cát ở các lòng sông là nguyên nhân chính gây ra sạt lở các bờ sông. Và sạt lở dọc theo các kinh, rạch là do vận chuyển của các ghe thuyền trang bị các động cơ quá mạnh.

RFI : Vậy thì, thưa ông Huỳnh Long Vân, chúng ta phải có những giải pháp ứng phó như thế nào với tình trạng sạt lở đó?

TS Huỳnh Long Vân : Đối với sạt lờ bờ biển, ta có thể thiết lập hàng rào phá sóng bằng những vật liệu rắn chắc như các trụ cột, các khối đá hoặc bê tông, đồng thời tái tạo, phục hồi rừng ngập mặn. Đối với sạt lở bờ sông, phải chấm dứt tệ nạn khai thác cát trái phép, không đúng quy hoạch. Đối với sạt lở kinh rạch, phải cấm ghe máy sử dụng các động cơ mã lực cao.

RFI : Đồng bằng sông Cửu Long hiện nay còn gặp tình trạng bị sụt lún. Vậy thì nguyên nhân là vì sao và phải có giải pháp nào để ngăn chận tình trạng đó ?

TS Huỳnh Long Vân : Kết quả nghiên cứu của dự án " Rise and Fall" tại đồng bằng sông Cửu Long, do Đại học Cần Thơ phối hợp với Đại học Utrecht (Hà Lan) thực hiện, cho thấy sự sụt lún của đồng bằng sông Cửu Long là vấn đề đáng lo ngại. Nguyên nhân là do việc khai thác nước ngầm thiếu kiểm soát và quá trình đô thị hóa. Riêng ở Cà Mau - tỉnh ngày đêm khai thác hơn 400.000 m³ nước ngầm, theo nghiên cứu của các chuyên gia thuộc Viện Địa Kỹ Thuật Hoàng Gia Na Uy, nền đất của tỉnh Cà Mau mỗi năm sụt lún 1.56-2.3cm và mảnh đất ở phần cuối của lãnh thổ Việt Nam có nguy cơ biến mất trong vài thập niên nữa.

Dưới tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng khoảng 3mm/năm, trong khi ở nhiều nơi vùng nông thôn của đồng bằng sông Cửu Long, mức độ sụt lún khoảng 10-20mm/năm. Riêng khu vực thành thị và ở các khu công nghệ, mức độ sụt lún khoảng 25mm/năm. Sụt lún còn có tác động cộng hưởng với việc mất nguồn phù sa thô, khiến cho bờ biển bị sạt lở trầm trọng hơn, mất rừng, nước mặn xâm nhập sâu vào nội vùng, các sông và các tầng nước ngầm. Riêng đối với tỉnh Cà Mau, nếu để tình trạng sạt lở sụt lún tiếp tục như hiện nay, mỗi năm có thể mất đến 90.000ha .

Để ngăn chặn tình trạng sụt lún ở đồng bằng sông Cửu Long, các chuyên gia đều đồng ý là cần có biện pháp hạn chế khai thác nguồn nước ngầm và đưa ra những đề xuất như sau:

Ở vùng thượng nguồn châu thổ (Đồng Tháp, Khu Tứ Giác Long Xuyên..), có nguồn nước mặt dồi dào, nên có thể xây dựng các hồ trử nước trong mùa lũ, giảm sản xuất lúa vụ 3 và giảm xây dựng đê bao để vừa giữ được nước mặt, vừa bổ cập cho nước ngầm.

Ở vùng giữa của châu thổ với các đô thị như Cần Thơ, Long An, Mỹ Tho, Vĩnh Long, phải triệt để cấm khai thác nước ngầm, đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp trang bị công nghệ tái sử dụng nước thải sau khi đã được xử lý.

Ở vùng ven biển, cần xây dựng các hồ chứa nước mưa, kết hợp với việc xây dựng các đường ống dẫn nước ngọt từ khu vực thượng nguồn châu thổ.

Được biết, tỉnh Cà Mau đang triển khai kế hoạch xây dựng các hồ chứa nước ngọt, có diện tích từ 200 ha đến 300 ha. Bên cạnh đó, địa phương cũng dự kiến tận dụng một số các tuyến sông, kinh, rạch để tích trữ nước ngọt phục vụ sản xuất. Bến Tre cũng đã tiến hành xây các hồ chứa nước ngọt có dung tích 1 triệu m³.

Chính phủ cũng đang tiến hành kế hoạch đầu tư 1.7 tỷ đôla và o dự án cung cấp 200.000-300.00 m³/ngày đêm nước ngọt, lấy từ sông Hậu cung cấp cho 7 tỉnh thành của miền Tây sông Hậu.

Ngoài ra, hiện nay công nghệ biến nước mặn thành ngọt bằng những kỹ thuật Nano và Reverse Osmosis tương đối rẻ tiền, nên thiết nghĩ đây cũng là một giải pháp khả thi cần được lưu ý.

RFI: Riêng Cần Thơ thì hiện nay bị ngập vào mùa nước nổi. Tác động của các đê bao là như thế nào ? Vì sao Cần Thơ và các thành phố khác bị ngập khi có mưa to ?

TS Huỳnh Long Vân : Các đê bao ở Đồng Tháp và khu Tứ giác Long Xuyên được xây dựng để ngăn chận nước lũ tràn vào ruộng đồng của vùng này giúp canh tác lúa vụ 3. Kế hoạch này dẫn đến hậu quả tai hại là gần như toàn bộ khối nước lũ theo sông Tiền và sông Hậu đổ xuống các vùng phía dưới như Cần Thơ, Sóc Trăng, Long An, Vĩnh Long. Những tỉnh thành này vốn có nền đất rất thấp so với mặt biển và không được bao che bởi các bờ đê, nên nước lũ tràn bờ ngập phủ nhiều tuyến đường trong thành phố, đặc biệt ở những nơi gần các kinh rạch.

Ở Cần Thơ vào tháng 09 và 10 vừa qua, mực nước sông Hậu đã lên cao đến 1,90m, mức báo động 3, cùng lúc với triều cường, nên một số tuyến đường như các đường 30 Tháng 4, Châu Văn Liêm, Mậu Thân ở quận Ninh Kiều, đường Bùi Hữu Nghĩa, ở quận Bình Thủy bị ngập nước (mặc dù mặt đường đã được nâng cao nhiều lần với các lớp nhựa), khiến xe cộ ì ạch, cư dân bì bõm trong nước. Riêng ở Sóc Trăng, nông dân phải đốn mía dù còn non, để tránh bị ngập úng.

Trong tháng 09 vừa qua, tại Hội nghị thảo luận chiến lược chuyển đổi mô hình sản xuất nông nghiệp đồng bằng sông Cửu Long để thích ứng với biến đổi khí hậu, tổ chức tại Cần Thơ, thủ tướng đã đồng ý cấp ngân khoản để kiện toàn, nâng cao khả năng xả lũ của đập Trà Sứ và khuyến cáo giảm dần canh tác lúa vụ 3. Ngoài ra, được biết thành phố Cần Thơ cũng có dự án đầu tư xây dựng công trình xử lý nước thải và ứng phó với tình trạng ngập úng ở hai quận Ninh Kiều và Bình Thủy.

Ngoài ảnh hưởng của đê bao, thành phố Cần Thơ và một số nơi khác như ở thành phố Hồ Chí Minh, mỗi khi có mưa lớn, một số nơi trong thành phố cũng bị ngập nước. Nguyên nhân là do hệ thống thoát nước cũ kỹ hay quá sơ sài; ngoài ra cũng do một số kinh rạch, vốn là nơi nước rút, nay được lấp đất để làm mặt bằng trong kế hoạch đô thị hóa; mở rộng và xây thêm đô thị dàn trải, khiến một diện tích lớn đất đai bị xi măng hóa, nên việc thoát nước bị chậm lại. Tình trạng ngập nước này trở nên tồi tệ hơn nếu xảy ra cùng lúc với triều cường.

RFI: Trước những tác động của biến đổi khí hậu và việc Thái Lan chuyển dòng nước sôngMêkông và Cam Bốt cũng có ý định muốn sử dụng nguồn nước ở Biển Hồ để gia tăng sản xuất nông nghiệp, đồng bằng sông Cửu Long phải có kế hoạch ứng phó như thế nào trước tình trạng sẽ thiếu nước trầm trọng vào mùa khô?

TS Huỳnh Long Vân : Thái Lan định làm dự án Khon-Loei-Chi-Mun để hàng năm chuyển 4,5 tỉ m³ nước từ sông Mekong qua sông Loei, để tưới vùng Đông Bắc. Cam Bốt cũng rục rịch muốn sử dụng khối nước ở Biển Hồ để mở rộng diện tích canh tác nông nghiệp.

Trước đây, vào năm 1989, Thái Lan đã triển khai, nhưng thất bại, một dự án tương tự để chuyển nước sông Mekong, trong kế hoạch gia tăng sản xuất nông nghiệp ở khu vực Isaan, miền Đông Bắc Thái Lan. Còn ý định của Cam Bốt hiện còn trong giai đoạn thai nghén.

Tuy nhiên, thiết nghĩ nhà chức trách Việt Nam cũng nên tiến hành xây dựng các hồ chứa nước, để ứng phó với tình trạng thiếu nước trầm trọng có thể xảy ra trong tương lai và xem đây như một "biện pháp không hối tiếc", nghĩa là nếu kế hoạch của Thái Lan một lần nữa thất bại và Cam Bốt từ bỏ ý định của mình, thì việc xây dựng các hồ chứa nước cũng sẽ góp phần đáng kể vào giải pháp ứng phó với tình trạng sụt lún của đồng bằng sông Cửu Long do việc khai thác nước ngầm quá đáng. Và trước những toan tính này của hai quốc gia láng giềng, việc giảm dần canh tác lúa vụ 3 để tiết kiệm nước cũng là điều phải dứt khoát.

RFI: Biến đổi khí hậu, nước biển dâng cao, tình trạng ngập úng ở vùng Đồng Tháp, Tứ Giác Long Xuyên sẽ trầm trọng hơn và nước mặn sẽ lấn sâu vào nội địa khiến diện tích canh tác giảm dần. Vậy phải có giải pháp nào để sản xuất và cuộc sống người dân không bị ảnh hưởng hoặc tồi tệ hơn ?

TS Huỳnh Long Vân: Ngày 17/11/2017, thủ tướng chính phủ CHXHCN Việt Nam đã ban hành nghị quyết 120/NQ-CP, công bố chiến lược chuyển đổi mô hình phát triển đồng bằng sông Cửu Long ứng phó với biến đổi khí hậu. Chiến lược này xác định biến đổi khí hậu và nước biển dâng cao là xu thế tất yếu, một thách thức lớn lao đối với đồng bằng sông Cửu Long và vạch ra đường hướng phát triển kinh tế đồng bằng sông Cửu Long trong tương lai, bao gồm hai tiểu vùng nêu ra trong câu hỏi trên.

Nghị quyết còn nhấn mạnh là việc phát triển đồng bằng sông Cửu Long phải phù hợp với điều kiện thực tế, và trong quy hoạch không chỉ có nước ngọt, mà nước lợ, nước mặn cũng được xem là nguồn tài nguyên thiên nhiên để phát triển kinh tế.

Và nghị quyết120/NQ-CP đưa ra một số giải pháp tổng thể, trong đó có phần thúc đẩy phát triển kinh tế và xây dựng đô thị thích hợp với các tiểu vùng sinh thái:

Vùng ngập sâu (Đồng Tháp và một phần của khu Tứ giác Long Xuyên) trở thành vùng quản lý ngập và trữ nước ngọt, nhằm chủ động cung cấp nước ngọt cho toàn thể châu thổ; diện tích lúa vụ 3 sẽ được giảm dần và lối sản xuất nông nghiệp độc canh, tăng sản lượng lúa gạo sẽ được chuyển sang luân canh với các loại cây trồng, thủy sản khác để tận dụng nước lũ ; hoàn chỉnh các công trình xây dựng những cụm dân cư vượt lũ và phát triển đô thị ở tiểu vùng này được hạn chế.

Vùng sinh thái nước ngọt (nằm giữa sông Tiền, sông Hậu và Tây sông Hậu) là vùng sản xuất nông nghiệp (lúa, trái cây và hoa màu...). Đây là tiểu vùng thuận lợi cho phát triển đô thị, nhưng không dàn trải, để dành đất nông nghiệp màu mở cho sản xuất.

Vùng ven biển (ven biển Đông, biển Tây và bán đảo Cà Mau là vùng có những chuyển đổi, sẽ mở rộng nuôi trồng thủy sản nước lợ trong điều kiện nước mặn xâm nhập, gắn với trồng rừng ngập mặn, và phát triển luôn cả ngành nuôi hải sản ở vùng biển ngoài khơi (nuôi trồng rong biển, cá biển, tôm hùm, ..). Việc mở rộng đô thị ở vùng này cũng cần hạn chế, để giảm rủi ro do thiên tai gây ra bởi biến đổi khí hậu, nước biển dâng.

Giải pháp nêu trên không can thiệp thô bạo vào điều kiện tự nhiên, không xây dựng các đê biển bao bọc toàn bộ vùng châu thổ đồng bằng sông Cửu Long, như ở Hà Lan, nhưng dựa vào tính đặc trưng của từng tiểu vùng để thúc đẩy phát triển đô thị và kinh tế của mỗi khu vực, đảm bảo cuộc sống của người dân trong châu thổ. Giải pháp này dựa theo phương châm "chủ động sống chung với lũ, với nước lợ và mặn" để biến thách thức thành cơ hội.

Còn đối với vấn đề nước biển dâng khiến diện tích canh tác bị giảm dần thì trong mô hình phát triển bền vững đồng bằng sông Cửu Long ứng phó với biến đổi khí hậu cho thấy: "kinh tế nông nghiệp" có chất lượng cao sẽ thay thế lối canh tác nông nghiệp trước đây chú trọng đến sản lượng để đảm bảo an ninh lương thực; những giống lúa đặc sản, cao sản sẽ được lựa chọn và gieo gặt trên những cánh đồng lớn bằng phương tiện cơ giới ; công nghệ chế biến thực phẩm sẽ được kết hợp để gia tăng chuổi giá trị của sản phẩm nông nghiệp.

Như thế, mặc dù diện tích canh tác sẽ bị thu hẹp, nhưng mức thu nhập của nông dân sẽ được nâng cao.

Bài phát biểu tại ĐH PTG-ĐTĐ XXI

6/05/2017

Houston, Texas.

USA

Vận động bảo tồn kiến trúc trường TH Phan Thanh Giản Cần Thơ

                                               
                                                                  Huỳnh Long Vân Ph. D

                                                      chs PTG niên khóa 1954 -1961

Kính thưa quý Thầy, Cô, anh chị em chs hai trường Phan Thanh Giản - Đoàn Thị Điểm (PTG-ĐTĐ), đồng hương Cần Thơ và thân hữu.

Hôm nay ngày Đại Hội (ĐH) PTG-ĐTĐ thế gới lần thứ XXI tưởng niệm 150 năm cụ Phan Thanh Giản tuẫn tiết và kỷ niệm sinh nhựt lần thứ 100 của Trường Trung Học Phan Thanh Giản (TH PTG) Cần Thơ, tôi thành thật cám ơn Ban Tổ chức dành cho cơ hội trình bày quá trình vận động bảo tồn kiến trúc trường TH Phan Thanh Giản Cần Thơ.

Cụ Phan Thanh Giản chết không phải chỉ 1 lần mà đến 3 lần

• Lần thứ nhứt sau khi không giữ được ba tỉnh miền Tây Nam kỳ, Kinh lược sứ Phan Thanh Giản xem đây là một trọng tội đối với triều đình nên đã tự xử bằng chén thuốc độc kết liểu cuộc đời.
• Lần thứ hai cụ Phan bị vua Tự Đức bức tử với bản án "truy đoạt tất cả chức hàm, đẻo bỏ tên ở bia Tiến sĩ, giữ mãi cái án trảm giam hậu, xem đây là một lời cảnh cáo đối với các thế hệ mai sau". Nhưng đến năm 1885 cụ Phan Thanh Giản được vua Đồng Khánh xóa án và phục nguyên hàm Hiệp tá Đại học sĩ.
• Và lần thứ ba tại cuộc hội thảo lịch sử được tổ chức tại Hà Nội năm 1963, dưới sự chỉ đạo của Ông Trần Huy Liệu, cụ Phan Thanh Giản lại bị lôi ra tòa và bị kết án là kẻ hèn nhát dâng thành cho giặc Pháp, tên bán nước. Chính vì bản chất vu oan và thóa mạ này mà sau ngày 30/4/1975 ở miền Nam Việt Nam có những chỉ thị và hành động thất nhân tâm đối với cụ Phan, khiến quần chúng phẩn uất và đòi hỏi nhà cầm quyền CS Việt Nam phải trả lại công bằng cho vị Tiến sĩ Nho học đất Nam kỳ.

I.          Thành phần tích cực vận động để danh dự cụ Phan được phục hồi vào năm 2008

• Trước hết là người dân hai tỉnh Vĩnh Long và Bến Tre.
• kế đến là bức thư của ông Nguyễn Sinh Trung người làng Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An, viết năm 1994, gởi lên Bộ Chánh trị, Chủ Tịch Nước và Quốc hội Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam.
• và các cựu giáo sư (cgs) và cựu học sinh (chs) trường Phan Thanh Giản Cần thơ ở hải ngoại.

II.          Tôn tạo di tích cụ Phan

• Vào ngày 05/8/2008 tượng cụ Phan Thanh Giản do một nhân vật trong nước phụng hiến, đã được an vị ở Văn Thánh Miếu Vĩnh Long. Vì vừa trở về Úc châu từ Việt Nam vào cuối tháng 5/2008, nên tôi cáo lỗi vắng mặt nhưng đã đề nghị ban tổ chức mời 3 cgs và 3 chs trường TH PTG Cần Thơ sang tham dự.
• Năm sau vào ngày 18/4/2009 tôi và nhà tôi là cựu nữ sinh Huỳnh Thị Kim Chung về Việt Nam tham dự lễ an vị tượng cụ Phan, tổ chức tại trường TH PTG ở quận Ba Tri, tỉnh Bến Tre. Tượng này do tôi phụng hiến.
• Và trong vài tháng tới đây, thêm một bức tượng khác của cụ Phan, cũng do tôi kính tặng, sẽ được đặt tại Lăng Ông Bà Chiểu, Sài Gòn; một nơi hiển linh của vùng đất Nam Kỳ.

III.          Vận động phục hồi học hiệu Phan Thanh Giản

Đã có kế họach chuyển tên họ người cán bộ CS Châu Văn Liêm sang trường Đảng Cần Thơ và hoàn trả học hiệu Phan Thanh Giản cho trường cũ của chúng ta, nhưng vì nhân vật có thế lực chánh trị mạnh mẽ, người đã nhiệt tình hậu thuẩn kế hoạch này, từ trần đột ngột, nên mọi việc dang dở. Những chi tiết vận động có trong bài viết của tôi trong Đặc san 22 của ĐH PTG-ĐTĐ lần này.

IV.          Bảo tồn kiến trúc ngôi trường cổ

• Từ năm 2010, dựa theo tinh thần Công văn số 190/SXD-QLXD đề ngày 15/3/2010 của Sở Xây dựng Thành Phố (TP) Cần Thơ, sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) TP Cần Thơ nhiều lần đề nghị với Ủy Ban Nhân Dân (UBND) TP Cần Thơ đập bỏ và xây mới trường PTG/Châu Văn Liêm (PTG/CVL), nhưng lần nào cũng gặp phải những ý kiến phản đối mạnh mẽ của quần chúng nên buộc phải tạm gác lại để bàn bạc; thỉnh thoảng ra thông cáo trường xuống cấp không còn an toàn để giảng dạy và cứ thế kéo dài năm này qua năm khác, sửa chữa vá víu nên trường ngày càng hư hỏng trầm trọng hơn.
• Không đồng ý với thái độ chủ quan này của sở GD&ĐT TP Cần Thơ và nhân dịp kỷ niệm 40 năm thiết lập bang giao giữa Cộng hòa Pháp Quốc và Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa trước kia và nay là Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam, nên ngày 07/ 02/ 2013 tôi đã gởi thư đến Ông Jean Noel Poirier, Đại sứ Pháp tại Việt Nam nêu lên cách xử lý trái ngược của TP Cần Thơ đối với 2 công trình Pháp xây cất trước đây: đó là việc nhà cầm quyền Cần Thơ đã sớm tu sửa Cái khám lớn Cần Thơ thành một địa điểm tham quan, trưng bày những hình ảnh, bích chương và mô hình thực dân Pháp đàn áp, tra tấn dã man những người Cộng sản Việt Nam (CSVN), trong khi đó thì gần như bỏ mặc trường PTG/CVL mà tiền thân là Collège de Cần Thơ, đang suy sụp xuống cấp.
• Nếu vì mối hận thù của một dân tộc từng bị đô hộ ngày xưa mà giờ đây tìm cách xóa bỏ một cơ sở tượng trưng sự đóng góp của thành phần tiến bộ trong chánh quyền Pháp cho người dân miền Tây Nam phần Việt Nam trong lãnh vực giáo dục thì quả thật là một động thái không hợp thời, đặc biệt trong giai đoạn mà hai chánh phủ Việt Pháp đang tiếp tục cải thiện và nâng cao mối bang giao giữa hai quốc gia. Vì thế tôi trân trọng đề nghị Ông Đại sứ Pháp thảo luận với lãnh đạo TP Cần Thơ đồng thời thúc giục để ngôi trường được trùng tu.
• Đáp lại yêu cầu của tôi, vào tháng 11/2013, Ông Đại sứ Pháp từ Hà Nội vào Cần Thơ thăm trường PTG/CVL và cả Cái khám lớn Cần Thơ; 2 tuần sau đó 2 kỹ sư người Pháp đến khảo sát trường và một công ty trùng tu của Pháp phát hoạ 2 phương án trùng tu: trùng tu một dãy nhà tốn 32 tỉ VN, trùng tu toàn bộ là 72 tỉ VN, họ bảo hành 10 năm và công trình sẽ được gìn giữ thêm 100 năm nữa.

Điều này cho thấy đập bỏ xây mới không phải là giải pháp duy nhứt. Nhưng thử hỏi

• Phải chăng vì bản tính cố chấp nên vào tháng 7/2015, Ông Trần Trọng Khiếm, Giám đốc sở GD&ĐT TP Cần Thơ công bố: "Sau bốn năm bàn bạc giữa các cơ quan hữu quan và được Thành ủy, Hội Đồng Nhân Dân (HĐND), UBND TP Cần Thơ cho ý kiến, và chiếu theo Quyết định số 3178/QĐ-UBND phê duyệt vào ngày 30/10/2014, sở đã chọn phương án xây mới trường, với tổng kinh phí xây dựng 98 tỷ đồng. Chủ đầu tư cũng đã ứng vốn 54,7 tỷ đồng để chuẩn bị xây dựng và để có mặt bằng giao cho đơn vị thi công, ngôi trường sẽ được đập bỏ vào ngày 20/7/2015".
• Tin tức này làm tôi bùi ngùi xúc động, đã thúc đẩy tôi tìm mọi cách để tạm ngưng kế họach đập bỏ này.

1.      Yêu cầu  Hội Khoa Học Lịch Sử VN (KHLSVN) và Hội đồng Di sản Văn hóa VN can thiệp

Tôi trực tiếp trình bày sự việc này với nhà sử học Dương Trung Quốc (Phó Chủ tịch Hội Khoa Học Lịch sử Việt Nam) và Giáo sư Tiến sĩ Vũ Minh Giang (Phó Giám Đốc Trường Đại Học Quốc gia Hà Nội kiêm Phó Chủ Tịch Hội đồng Di sản Văn hóa Việt Nam).

• Vài ngày sau đó một đại diện của Hội KHLSVN đã trình bày với lãnh đạo TP Cần Thơ, cho rằng trường TH PTG/CVL không phải là di sản riêng của TP Cần Thơ mà là một di sản cấp quốc gia, nên TP Cần Thơ cần xem xét lại quyết định đập bỏ này.
• Và trong một phiên họp định kỳ, Hội đồng Di sản Văn hoá VN cũng có ý kiến thống nhứt là nên có phương án trùng tu.

2.      Ý kiến phản biện của các Giáo sư Kiến trúc

Tiếp đến tôi đã tiếp xúc với:  Kiến trúc sư (KTS) Hoàng Đạo Kính, Ông là Giáo sư Tiến sĩ trường (GSTS)  Đại Học (ĐH)  Kiến trúc Hà Nội và KTS Trần văn Khải, là Phó Giáo sư Tiến sĩ  (PGSTS) trường ĐH Kiến Trúc và Trường ĐH Tôn Đức Thắng TP Hồ Chí Minh yêu cầu hai vị này tham gia công tác phản biện.

[* GSTS Hoàng Đạo Kính cũng là thành viên của Nhóm các chuyên gia quốc tế  Ba Lan, Ý, Pháp, Anh và Việt Nam (Hoàng Đạo Kính, Đặng Văn Bài) đảm trách công tác trùng tu Quần thể Tháp Chăm Mỹ Sơn, một di tích văn hóa thế giới, thuộc xả Trà Kiệu, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.

* PGSTS Trần Văn Khải từng đọat giải thưởng kiến trúc và trùng tu ở ĐH Rotterdam, The Netherlands].

• Trao đổi ý kiến với tôi, GS Hoàng Đạo Kính đã nói:

"Thưa anh,
Tôi xin chia xẻ tâm tư và nguyện vọng của các cựu thầy cô và học sinh trường PTG/CVL. Tôi sẽ cố gắng hết sức để góp phần giữ lại ngôi trường có học hiệu này".

Và sau đó trong một bài viết đăng trên báo Tuổi Trẻ ngày 09/7/2015, GS Hoàng Đạo Kính đã nêu lên quan điểm "Không việc gì phải tuyên án tử trường THPT Châu Văn Liêm" và Ông tình nguyện làm cố vấn không công cho việc trùng tu ngôi trường.

• PGS Trần Văn Khải có bài viết cho rằng "Bảo tồn trường Châu Văn Liêm là khả thi" trên báo Tuổi Trẻ ngày 14/7/2015 và đến ngày 24/7/2015, KTS Trần Văn Khải và đại diện của Hội KHLSVN đi Cần Thơ khảo sát trường Châu Văn Liêm. Ban tuyên giáo Thành ủy Cần Thơ đã trực tiếp hướng dẫn đi thăm Trường. KTS Trần Văn Khải có ý kiến như sau: "mặc dù trường đã có nhiều lần trùng tu, nhưng do làm không đến nơi đến chốn nên xuống cấp nhiều, tuy nhiên Trường có khả năng trùng tu được, vì đây là công trình đơn giản chứ không phức tạp lắm". KTS Trần Văn Khải cũng khẳng định với các vị của Ban tuyên giáo là giữ nguyên ý kiến đã viết trên báo Tuổi Trẻ trước đây.
  Trong điện thư gởi cho tôi sau đó, KTS Trần Văn Khải viết:
  "Chào anh Vân,
  Thành thật cám ơn lại anh đã viết email cám ơn tôi. Tôi rất ít khi xuất hiện trước công luận.........nhưng lần này tôi thấy bức xức quá trước những quan niệm sai lầm rõ ràng và tai hại nên nhận viết bài trên báo. Thật vui khi được nhiều người hưởng ứng và xin cám ơn".

3.      Đề nghị những giải pháp trùng tu ngôi trường

Vì trước đây Tòa Đại sứ Pháp đã tỏ ra quan tâm đến ngôi trường nên một lần nữa vào ngày 19/7/2015 tôi gởi đến Ông Đại sứ Jean Noel Poirier một bức thư yêu cầu  nghiên cứu, hỗ trợ về mặt kỹ thuật [kể cả tài chánh nếu có thể] để cùng với các chuyên gia Việt Nam đề ra phương án trùng tu, bảo tồn kiến trúc ngôi trường cổ ở Cần Thơ mà Pháp đã xây dựng vào năm 1917.

Tôi đề nghị:

• toàn ngôi trường gồm 3 dãy lầu nên gia cố, bảo quản và giữ lại như một di tích, còn trường Châu Văn Liêm thì dời đi vĩnh viễn đến trường An Khánh thay vì tạm thời như theo kế hoạch của sở GD&ĐT TP Cần Thơ trước đây.
• hoặc trùng tu "một khu vực giới hạn" gồm một dãy lầu và cái cổng chánh (quay mặt ra đường Xô Viết Nghệ Tỉnh) để trở thành một di tích.

    Đề nghị này cũng được chuyển đến TP Cần Thơ.

4.      Cần Thơ định đoạt số phận ngôi trường trăm tuổi

Ảnh mới chụp cuối tháng 4/2017: Dãy đầu (đường Phan Thanh Giản) vẫn đứng vững sau khi các dãy khác bị phá huỹ để trùng tu 

• Ngày 16/3/2016 trong buổi hội thảo "Dự án trường TH Phổ Thông Châu Văn Liêm", UBND TP Cần Thơ cho biết có mời công ty kiến trúc Arep của Pháp khảo sát, tư vấn, và đơn vị này đã đưa ra 3 phương án trùng tu, cải tạo. Nhưng theo Ban Quản Lý Dự Án Xây dựng số 2-TP Cần Thơ thì cả 3 phương án đều có tổng mức đầu tư cao hơn xây mới, với nhiều loại vật liệu phải nhập khẩu. Tin tức báo chí còn cho biết thêm là trong phần kết luận buổi hội thảo, ông Lê Văn Tâm, Phó chủ tịch UBND TP Cần Thơ cho biết, địa phương sẽ lựa chọn giữa hai phương án được nhiều đại biểu đặt ra là: xây mới hoàn toàn hoặc giữ một phần nhỏ để làm di tích.
• Hoang mang vì tin tức trên, nên ngày 26/4/2016 tôi đã điện thoại về Cần Thơ hỏi thăm hai vị Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ về dự án xây dựng trường PTG/CVL, và được cho biết "vì báo chí không nắm vững tình hình nên có những thông tin thiếu chính xác; kế hoạch xây mới toàn trường đã bị dẹp bỏ, và trường sẽ được trùng tu theo một phương án phù hợp với điều kiện thực tiễn. Hiện đang chờ chỉ thị của Thành Uỷ để thông qua quyết định này ở HĐND trong khóa họp sắp tới".
• Ngày 22/7/2016, tại kỳ họp thứ hai HĐND TP Cần Thơ, các đại biểu đã thông qua nghị quyết về xây dựng Trường Trung Học Phổ Thông Châu Văn Liêm, theo phương án trùng tu kết hợp với xây dựng mới theo kiến trúc cũ với tổng kinh phí dự tính 105 tỉ đồng. Cụ thể là:

-          trùng tu nâng cấp theo hiện trạng và kiến trúc cũ của Pháp đối với dãy nhà (giáp đường Xô Viết Nghệ Tĩnh) và khối nhà hiệu bộ (giáp phía góc đường Ngô Quyền và Trương Định)  

-          xây dựng mới các khối còn lại theo kiến trúc cũ của Pháp.

-          Thời gian thi công từ tháng 02/2017 đến hết năm 2018.

• Quyết định này đúng với đề nghị "Trùng tu một khu vực giới hạn" mà tôi đã đưa ra trước đây, một phương án giữ được nét kiến trúc cũ và đảm bảo an toàn. Đây là tin mừng mà tôi đã mong đợi từ nhiều năm qua, và liền sau đó tôi điện thoại cám ơn và gởi điện thư cho một vị Phó Chủ tịch của UBND TP Cần Thơ ghi nhận thiện chí và tinh thần cầu thị của giới hữu trách, đồng thời đưa ra 3 đề nghị như sau:

-           tận dụng các vật liệu còn nguyên vẹn của hai dãy lầu được tháo dỡ vào công việc trùng tu

-          thiết lập hồ sơ xếp hạng dãy lầu quay mặt ra đường Xô Viết Nghệ Tỉnh thành một di tích

-          dành khối nhà hiệu bộ làm Phòng Truyền thống .

• Sau đó tôi nhận được điện thư phúc đáp có nội dung như sau:

"Kính chào TS Huỳnh Long Vân

Xin cám ơn và rất trân trọng những ý kiến đề nghị của Ông. Thật sự tôi rất vui mừng khi biết được việc quyết định phương án đã được sự thống nhất đồng tình của cộng đồng đặc biệt của những Cô Chú anh chị là cựu học sinh của Trường. Tôi sẽ tiếp thu và lưu ý các đề nghị của Ông và sẽ trưng cầu ý kiến góp ý trong quá trình triển khai thiết kế chi tiết và thi công.
Kính chúc Ông và gia đình mọi sự như ý và tiếp tục có nhiều đóng góp hữu ích.
Xin trân trọng cám ơn.  Kính chào"

1. Kết luận

• Là người dân đất Nam kỳ Lục tỉnh, tôi rất hân hạnh và cảm kích được tham gia phong trào vận động phục hồi danh dự cụ Phan Thanh Giản, vị đại thần từng được vua ban thưởngchiếc kim khánh khắc 4 chữ "Liêm, Bình, Cần, Cán", một nhà trí thức yêu nước thương dân nhưng cuối đời phải lâm vào cảnh bế tắc trong bối cảnh gian truân và đau thương của đất nước.
• Là một chs của ngôi trường lớn nhứt Hậu giang, tôi hãnh diện và sung sướng được đứng trong đại gia đình Phan Thanh Giản Cần Thơ, trong nghĩa Thầy Trò, tình bằng hữu của những năm tháng dưới mái trường thân yêu, góp phần vào công cuộc gìn giữ từ học hiệu đến kiến trúc và những giá trị văn hóa - giáo dục của ngôi trường mẹ, chiếc nôi của Viện Đại học Cần Thơ.
• Trong hơn 10 năm qua, hiểu rõ tiếng nói của mình không đủ trọng lượng, nhưng không vì thế mà "trùm chăn bó gối". Được sự ủng hộ nồng nhiệt của 3 vị GS cựu Hiệu trưởng, tôi đã chọn con đường "đối thoại trực tiếp, thẳng thắn với giới hữu trách trong nước" và đạt được những kết quả nêu trên. Với một phần của ngôi trường được trùng tu, tôi hy vọng trong tương lai sẽ nhìn thấy tên họ vị Tiến sĩ Nho học đất Nam kỳ trong danh hiệu của di tích lịch sử này.
  Trân trọng kính chào và kính chúc tất cả có được những ngày họp mặt vui vẻ và nhiều ý nghĩa.

                            Nhìn lại hơn 10 năm sinh hoạt:

Tập san Nghiên Cứu Văn Hóa Đồng Nai & Cửu Long Úc Châu

là ‘nhịp cầu giữa quá khứ và hiện tại'

  * Ngọc Hân, Đài VOA Washington DC phỏng vấn TS HUỲNH LONG VÂN

Sinh hoạt của cộng đồng Người Việt ở nước ngoài rất đa dạng nhưng không phải tại đâu cũng có tổ chức nghiên cứu văn hóa và đặc biệt là ấn phẩm nghiên cứu văn hóa người Việt. Nhóm Nghiên Cứu Văn Hóa Đồng Nai & Cửu Long và tập san nghiên cứu có thể là một ngoại lệ đáng ghi nhận.

Chúng tôi thảo luận với Chủ bút, Tiến sĩ Huỳnh Long Vân về nội dung của Tập San Nghiên Cứu Văn Hóa Đồng Nai & Cửu Long, được xuất bản và phát hành liên tục tại Sydney từ năm 2007.

 Tiến sĩ Carl Thayer trả lời phỏng vấn của Ngọc Hân tại Hội Thảo Biển Đông do Nhóm Nghiên Cứu Văn Hóa Đồng Nai & Cửu Long tổ chức, Sydney 22-5-2011 (Photo: TQL)

Ngọc Hân: Kính chào Tiến sĩ Huỳnh Long Vân - Với tư cách là cựu chủ bút nhiều năm, xin Anh cho biết Tập san Nghiên Cứu Văn Hóa Đồng Nai & Cửu Long phản ảnh như thế nào mục đích của tổ chức nghiên cứu?

Ts Huỳnh Long Vân: "Thân chào Cô Ngọc Hân và quí thính giả Đài VOA - Đài Tiếng Nói Hoa Kỳ.

"Những bài vở đăng trong tập san Nghiên cứu Văn hóa Đồng Nai Cửu Long Úc châu phản ảnh đúng tôn chỉ và mục đich của Nhóm đề ra  với rất  nhiều bài viết về

- Xứ sở ở đồng bằng sông Cửu Long như Cần Thơ qua mấy vần ca dao, Bạc Liêu quê hương tôi, các điạ danh như Bến Tre, Saigon, Gia Định, Cao Lãnh, Vĩnh Long cũng được nhắc đến qua những bài hồi ký;

- Tôn giáo đặc biệt của vùng đất mới này như đạo Cao Đài, Hoà Hảo, Bữu sơn Kỳ Hương;

- Nghệ thuật thì có những bài viết về Ông Cao văn Lầu người khai sinh ra bài  vọng cổ, cải lương, hát bộ v.v.;

- Những nhân vật đặc biệt của miền Nam như Ông Phan Thanh Giản, Petrus Trương Vĩnh Ký, Trần Văn Hương, Nguyễn Văn Lộc v.v.;

- Lịch sử khai phá vùng đất phương Nam thì có những bài viết về Vương quốc Phù Nam , vai trò của người Hoa trong việc sáng lập miền Tây với công trình của Mặc Cửu, công lao của nhà Nguyễn mở mang bờ cõi;

- Giáo dục thì có những bài viết nêu lên những đặc tính ưu việt của nền giáo dục VNCH, cổ vũ cho các chương trình dạy tiếng Việt cho con trẻ Việt Nam;

- Môi trường thì không thiếu những bài vở nghiên cứu sâu rộng về những ảnh hưởng của các đập thuỷ điện xây trên dòng chính và biến đổi khí hậu trên sản xuất nông ngư nghiệp của đồng bằng sông Cửu Long".

Ngọc Hân: Như Anh vừa trình bày, những bài viết nầy nhìn về quá khứ lịch sử. Tập san có nêu và thảo luận các vấn đề đương đại mà Việt Nam và các nước trong Vùng đối phó không Anh?

Ts Huỳnh Long Vân: "Tuy nhiên nếu nhìn lại những sinh hoạt của Nhóm Nghiên Cứu Văn Hóa Đồng Nai & Cửu Long trong thời gian qua, chúng ta có thể  nhận thấy là Nhóm không theo đuổi chiều hướng "inwards looking" nghĩa chỉ nhìn về quá khứ, mà công việc nghiên cứu đã được mở rộng, "có xưa phải có nay" sinh hoạt của Nhóm trở nên linh động hơn, có nhiều quan tâm đến tình hình đất nước. Nhóm Nghiên Cứu Văn Hóa Đồng Nai & Cửu Long dần dần trở thành như một tổ chức phi chánh quyền NGO và chương trình sinh hoạt ít nhiều mang sắc thái của một tổ chức xã hội dân sự, mặc dù những mục đích đề ra ban đầu vẫn được giữ nguyên.

"Trong chiều hướng mới này thì Nhóm đã làm những gì trong thời gian qua?

"Về nhân sự: Ban điều hành của Nhóm không chỉ gồm những anh em sinh ra ở vùng Nam Kỳ Lục Tỉnh mà con được sự hợp tác của những anh em sinh quán miền Bắc và miền Trung. Tác giả bài vở là những học giả người Việt có quê quán từ Bắc chí Nam và những thân hữu hiện sống ở Hoa Kỳ Canada, Anh Quốc, Pháp, Đức v.v...

"Bài vở không chỉ nói về vùng đất Nam Phần. Những bài viết và phát biểu trên các hệ thống truyền thanh và truyền hình về môi trường, không chỉ chú tâm đến sông Cửu Long mà còn bao gồm cả miền Trung và miền Bắc như những tại họa gây nên bởi việc các đập thủy điện ở miền Trung xả lũ, tình trạng sạt lở bờ biển Việt Nam từ Bắc chí Nam, ảnh hưởng của Biến đổi Khí hậu trên các châu thổ sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long.

"Những yếu kém trong nền giáo dục hiện tại ở VN so với thời trước 1975.

"Tình trạng lệ thuộc của nền kinh tế Việt Nam đối với Trung Quốc.

"Nghiên cứu về những ảnh hưởng của hiệp ước TPP đối với kinh tế và tiến trình dân chủ hoá ở Việt nam và của Thoả ước Paris về Biến đổi Khí hậu đối với tình trạng ngập lụt vào mùa mưa và ngập mặn vào mùa khô ở đồng bằng sông Cửu Long.

"Thêm vào đó là những nghiên cứu về sự hình thành và phát triển của cộng đồng người Việt ở Úc châu, về tổ chức Phật giáo Việt Nam tại Úc".

Ngọc Hân: Trong suốt 10 năm qua, có những dấu ấn nổi bật nào đáng chú ý, thưa Anh?

Ts Huỳnh Long Vân: Những hoạt động nổi bật gồm những diễn tiến sau đây:

"Mỗi năm khi phát hành tập san đều có những diễn giả có tầm vóc quốc tế đến để thuyết trình và thảo luận về một đề tài liên quan đến tình hình Việt Nam. Về diễn giả người Việt trước hết là Ls Lưu Tường Quang, cựu Tổng Giám Đốc Hệ thống Truyền Thanh đa ngôn ngữ Úc châu, cá nhân tôi, cựu Thẩm phán Trương Minh Hoàng, Gs Ts Nguyễn Thanh Liêm, cựu Thứ Trưởng Bộ Giáo dục VNCH, Gs Ts Nguyễn Viết Trương, cựu Khoa Trưởng Đại học Nông học Cần Thơ kim cựu Phó Viện Trưởng VĐH Cần Thơ. Về diễn giả ngoại quốc có Gs Ts Carl Thayer thuộc Học Viện Quốc Phòng Úc Châu, Gs Ts Philip Hirsh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên sông Mekong, Gs Ts Suiwah Leung, chuyên gia kinh tế Việt Nam thuộc Viện Đại Học Quốc Gia Úc Châu ANU và trong dịp phát hành TS 11 sắp tới vào ngày 09/04/2017 Ts Trần Mỹ Vân, Viện Đại học South Australia sẽ là diễn giả và trình bày đề tài : "Phan Thanh Giản: 150 năm nhìn lại".

"Trong lãnh vực vận động ngoại giao, Nhóm cũng đã nhiều lần tiếp xúc với Bộ Ngoại giao Úc cũng như gởi những văn thư đến Ngoại trưởng của các quốc gia tài trợ Ủy hội sông Mekong như Úc Châu, Hoa Kỳ, Nhật Bản nêu lên mối quan tâm của chúng tôi về những tác động tiêu cực của các đập thủy điện xây trên dòng chính hạ lưu sông Mekong đối với sự phát triển bền vững nông ngư nghiệp của đồng bằng sông Cửu Long và yêu cầu có những biện pháp nhằm chận đứng hay làm giảm bớt những tác hại về môi trường gây ra bởi các đập thuỷ điện này.

"Và mới đây để đáp lại lời kêu gọi của Bộ Ngoại Giao chánh phủ Liên bang Úc châu, Nhóm cũng đã gởi Bản Văn đóng góp ý kiến trong việc thiết lập chánh sách ngoại giao trong tương lai của Úc, đặc biệt đối khu vực Á châu và Thái Bình Dương trong đó có mối bang giao của Úc với Trung Quốc và Việt Nam

"Những nét nổi bật đặc biệt trong sinh hoạt của Nhóm Nghiên Cứu Văn Hóa Đồng Nai Cửu Long Úc châu sở dĩ đạt được, trước tiên nhờ sự đồng tâm của tất cả thành viên của Nhóm. Tuy nhiên bên cạnh đó là nhờ sự nhiệt tâm và hỗ trợ đắc lực của một vài nhân vật nếu chúng tôi không nêu ra ở đây thì quả là điều thiếu sót to lớn và người mà tôi muốn nhắc đến là Ls Lưu Tường Quang. Ngoài những đóng góp rất to lớn với khả năng và kiến thức chuyên môn sâu rộng, Ls Lưu Tường Quang còn tạo điều kiện để chúng tôi nhận được sự hỗ trợ quý báu của các cơ quan truyền thông quốc tế  - trước hết phải nhắc đến Đài VOA và Thông Tín Viên Ngọc Hân, kế đến Chương trình Việt Ngữ của đài phát thanh quốc tế Pháp RFI, đài truyền thanh điạ phương 2VNR, và đài truyền hình VietFaceTV Úc Châu, đã giới thiệu những sinh hoạt của Nhóm với khán thính giả Việt Nam trên toàn cầu".

            Hội thảo "40 Năm Nhìn Lại" (từ trái) Ts Huỳnh Long Vân, Ls Lưu Tường Quang, Giáo sư Ts Carl Thayer, Ls Nguyễn Văn Thân và cựu Thẩm Phán Trương Minh Hoàng nhân Lễ Phát hành Tập san 9 Nghiên Cứu Văn Hoá DN &CL tại Sydney ngày 12.04.2015    (Photo (c) Mã G Tường)

Ngọc Hân: Các diễn giả danh tiếng góp phần vào chủ đề như thế nào, thưa Anh?

Ts Huỳnh Long Vân: "Gs Ts Carl Thayer là chuyên gia hàng đầu thế giới về an ninh khu vực Biển Đông, Á châu và Thái Bình Dương và có những hiểu biết sâu rộng về tình hình chánh trị Việt Nam. Ông đã hai lần tham dự lễ phát hành Tập San Nghiên cứu Văn Hóa Đồng Nai & Cửu Long và lần lượt trình bày về "Tranh chấp Biển Đông giữa Trung Quốc và Việt Nam, Phi Luật Tân, Mã Lai, Nam Dương, Brunei" và "Những tranh chấp trong Nội bộ Đảng Cộng Sản Việt Nam và Dự đoán về thành phần của Bộ Chánh trị Việt Nam sau Đại Hội 12".

"Gs Ts Philip Hirsh là Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên sông Mekong AMRC, thuộc Đại học Sydney. Ông đã trình bày về những tác động tiêu cực trên môi trường của các đập thủy điện xây trên dòng chính hạ lưu Mekong và đề nghị dùng những kinh nghiệm của Úc Châu trong việc quản lý nguồn nước của hệ thống các sông Murray và Darling của Úc để quản lý nguồn nước sông Mekong.

"Gs Ts Suiwah Leung là Giáo Sư về Kinh tế của Học Viện Crawford về các Chánh sách Công thuộc ANU. Gs Suiwah Leung, chuyên gia về Kinh tế Việt Nam, đã trình bày về "Kinh tế vĩ mô của Việt Nam" nêu lên những sai lầm nghiêm trọng và tình trạng tham nhũng trong việc thưc thi các chánh sách kinh tế của Việt Nam, và đưa ra những thay đổi cải tổ sâu rộng cần phải có trong các lãnh vực ngân hàng, đầu tư, doanh nghiệp quốc doanh nếu Việt Nam muốn đạt được những tăng trưởng bền vững".

Ngọc Hân: Thưa Ts Huỳnh Long Vân - Nhìn về tương lai, Nhóm Nghiên cứu và Tập san sẽ như thế nào trong 5 năm sắp tới?

Ts Huỳnh Long Vân: "Chúng tôi đã sinh hoạt trong hơn 10 năm qua và đến ngày 9/04/2017 chúng tôi phát hành Tập San 11 tức là 11 năm theo đuổi mục đích đề ra. Trong cuộc sống bình thường, 11 năm là thời gian không quá dài cho một sự nghiệp, nhưng vì hầu hết anh em chúng tôi đều, tóc không phải điểm sương, mà đều đã trắng như hoa tuyết, sống nay chết mai, nên trả lời câu hỏi về sinh hoạt của Nhóm trong 5 năm sắp tới thì quả thật là điều khó khăn.

"Nói thế nhưng ít nhiều chúng tôi cũng có một vài dự định:

- Sẽ cố gắng phát hành Tap San 12 và sau đó tùy cơ ứng biến, có thể sẽ ngưng hình thức in ấn phát hành Tập San hằng năm như hiện nay và bài vở sẽ đưa lên website của Nhóm và trong khi đó hằng năm vẫn tiếp tục tổ chức những buổi hội thảo thường lệ.

- Ước mong có sự tham gia và tiếp tay của thành phần trẻ để tiếp nối con đướng chúng tôi đề ra".

Ngọc Hân: Xin cảm ơn Ts Huỳnh Long Vân.

* Ngọc Hân tường trình Đài Tiếng Nói Hoa Kỳ VOA từ Sydney Australia.

(Nguồn: Chương trình VOA lúc10 giờ tối Thứ Hai 20.03.2017)

_____________________________________________________________________________________