Ý
KIẾN TRAO ĐỔI
VỀ TÊN GỌI
THỨC ĂN CHAY CỦA NGƯỜI PHẬT TỬ
VÀ
CHƯƠNG TRÌNH VĂN NGHỆ GÂY QUỸ DO CHÙA TỔ CHỨC
bài của
MINH
THÔNG
(Phật
tử tại Houston TX)
Tôi
là một Phật tử được thầy Thích Huệ Thành làm lễ
Quy Y tại chùa Phật Học Cần Thơ vào ngày rằm Tháng Tư
âm lịch (Lễ Phật Đản) năm 1961 và được Thầy ban cho Pháp
danh MINH THÔNG mà mỗi lần sinh hoạt tại các chùa tôi đều
ghi tên Pháp danh như vậy. Tôi không có số xuất gia đi tu như
một vài bạn học thời trung học Phan Thanh Giản Cần Thơ, bây giờ
ra hải ngoại đã có đẳng cấp trong Phật giáo mà mỗi
lần gặp nhau tôi đều kính cẩn xưng gọi bằng Thầy (như
Thầy Thích Chơn Tôn - thế danh Phan Phú ở Phoenix - Arizona và Thầy
Thích Minh Tuyên - thế danh Từ Văn Dưỡng ở San Diego - CA), hay như một
đồng hương Cái Răng - Cần Thơ là Thầy Thích Tịnh Trí
(Chùa Tịnh Luật, Houston – TX). Nhưng tôi là một Phật tử được
ban Pháp danh, tôi đã biết ăn chay ngày mùng Một và ngày
Rằm (15 âm lịch) mỗi tháng. Người Phật tử, tuỳ theo điều
kiện, có người ăn chay mỗi tháng 2 ngày (như tôi), 4 ngày,
8 ngày, 10 ngày hay ăn chay trường. Ăn chay ở Việt Nam thời đó
rất đơn giản, chỉ có tương hột và chao với rau luộc
mà thôi, vậy mà tôi vẫn giữ đúng việc ăn chay đó.
Ra hải ngoại nầy, tôi cũng có dịp đi lễ chùa, đi dự
các lần hội chợ do các chùa tổ chức, dự các bữa ăn
cơm gây quỹ xây dựng chùa có chương trình văn nghệ
phụ diễn giúp vui với nhiều ca nhạc sĩ nổi danh hay các ca sĩ
địa phương. Tôi mới phát hiện ra, những món ăn chay có
rất nhiều chớ không đơn giản như tôi nghĩ. Tôi
lẩm nhẩm những tên gọi: Bún Mắm chay, Bún Bò Huế chay, Bún
Riêu chay, Bún măng vịt chay, Bún thịt xào chay, Hủ tiếu xào
chay, Mì chiên giòn chay, Cà ri gà chay, Dưa mắm chay, Mắm Thái
chay, Tôm kho tàu chay, Tôm rim chay, Cá kho tộ chay, Canh chua tôm chay,
Chả cá chiên chay, Thịt heo quay chay, Bánh tằm
bì chay, Bì chay, Chả giò chay, Bún chả giò chay, Paté thịt nguội
chay, Bò nướng lá lốt chay,v.v.. Nói chung là món ăn
chay rất phong phú, đầy ắp những món nấu rất ngon, rất thẩm
mỹ…, kể cả các gian hàng bán đồ ăn chay cho Phật tử
mua về nhà để ăn... Thế nhưng, cá nhân tôi
nghiệm lại thấy không ổn chút nào về những tên gọi các
món ăn chay đó. Phần văn nghệ phụ diễn giúp vui
vẫn còn một vài điều tôi nghĩ là “chưa trọn”,
nên bài viết góp ý xây dựng nầy tôi xin phép được
trình bày hai vấn đề nêu trên để xin được lãnh
giáo ở các bâc Thầy chân tu tôn kính, các bậc cao niên
nhiều kinh nghiệm, để học hỏi và bổ sung kiến thức hạn hẹp
của mình.
I.-
Trước hết là vấn đề tên gọi thức ăn chay.- Lý
do rất đơn giản theo tôi nghĩ: Ăn chay là để tâm thanh tịnh,
là tránh không phạm tội sát sanh (là một trong ngũ giới
cấm mà người Phật tử khi quy y đều phải biết). [Xin ghi lại
nội dung của năm giới cấm đó mà tôi còn nhớ (nếu
có gì sai sót xin quý Thầy và quý bạn đọc chỉ sửa
giùm, cảm ơn).
1.- Chúng con nguyện trọn đời giữ giới KHÔNG SÁT SANH.
Nghĩa là chúng con không tự mình giết người bằng mọi cách,
không sai bảo kẻ khác giết người, không vui thích thấy nghe kẻ
khác giết người. Cho đến những con vật lớn, chúng con cũng
không nhẫn tâm giết hại, mà hằng bảo vệ sinh mạng chúng
sanh.
2.- Chúng con nguyện trọn
đời giữ giới KHÔNG TRỘM CƯỚP. Nghĩa là chúng con
thấy tài sản, vật dụng của người không khởi lòng tham lén
lấy hay giựt lấy, mà luôn luôn bảo vệ tài sản của người
như tài sản của mình.
3.- Chúng
con nguyện trọn đời giữ giới KHÔNG TÀ DÂM. Nghĩa
là chúng con chỉ một vợ một chồng, chớ không có lòng
mê hoa đắm sắc làm điều tà vạy, gây đau khổ cho gia
đình mình và gia đình người, mà hằng tán thán
ca ngợi đời sống trinh bạch.
4.- Chúng
con nguyện trọn đời giữ giới KHÔNG NÓI DỐI. Nghĩa
là chúng con không do lòng tham nói lời dối trá lừa
bịp người, không do lòng nóng giận nói lời hung dữ khiến
người buồn giận, không do lòng hiểm ác nói lời vu oan, vu cáo
khiến người bị khó khăn tù tội, mà hằng nói lời
chơn thật ngay thẳng.
5.- Chúng con nguyện
trọn đời giữ giới KHÔNG UỐNG RƯỢU. Nghĩa là
chúng con không uống các thứ rượu mạnh và nhẹ khiến tâm
trí rối loạn mờ tối, thân thể sanh nhiều bệnh hoạn, chuốt
lỗi lầm với thân nhân quyến thuộc, cho đến các thứ á
phiện, xì ke, ma tuý thảy đều tránh xa.]
Trở lại nội dung bài viết trao đổi ý kiến nầy. Tôi
nói tên gọi thức ăn “không ổn” vì tôi
nhận ra rằng, tại sao tên gọi nào cũng phải dùng c
hữ CHAY. Không lẽ nhà chùa đãi hay bán cho người ăn, người
mua đồ ăn MẶN hay sao? Tại sao đồ ăn CHAY phải đệm
sau tên đồ ăn MẶN mới được? Phải chăng muốn nhắc
nhớ người ăn hay người mua đây là món nấu giống như
món ăn mặn, để ai thích ăn mặn món nào thì dùng
món đó cho đỡ nhớ? Vậy, khi ăn CHAY hay mua đồ CHAY mà
trong tâm tưởng cứ nghĩ đến những món ăn MẶN thì có
nên, có thật lòng hay không? Có phải chúng ta đã
tự dối lòng, đã phạm giới thứ tư trong ngũ giới cấm?
Tôi có dịp đôi ba lần ngồi uống trà
với Thầy Thích Tịnh Trí, biết Thầy có tâm nguyện muốn
dành thời gian để chuyển dịch 100 bộ kinh từ tiếng Phạn sang tiếng
Việt, để mỗi Phật tử khi đọc Kinh hay niệm Kinh biết được
mình đọc gì, niệm gì… với ý nghĩa như thế nào,
nên tôi rất tôn kính đến tâm nguyện của Thầy. Tôi
cũng được biết Thầy từng tự tay làm đồ ăn chay và
cũng từng làm các món ăn chay gởi các chợ Việt Nam để
bán lấy tiền lời trả nợ vay tiền mua đất lập chùa ở
ngoại ô Houston trước đây, nên tôi đem suy nghĩ về tên
gọi món ăn chay thường ngày dành cho Phật tử, với đề
nghị Thầy tìm xem trong lời Kinh Phật, có thể dùng các từ
ngữ nào để đặt tên các món 
ăn chay hay không, rồi đề xuất việc đặt tên cho những món
ăn chay mà không dùng hay không nhắc tới tên món ăn mặn
kèm thêm chữ CHAY phía sau như phần đông người Phật tử
thường sử dụng theo thói quen từ xưa cho đến ngày nay?
Tôi cũng nói thêm rằng, thay đổi thói quen rất lâu
trong xã hội là một việc không dễ dàng gì, nhưng nếu
thay đổi được để xoá đi những mâu thuẫn, không hợp
lý đã lâu đời diễn ra quanh cuộc sống, nghĩ rằng cần
thiêt lắm, thực tế lắm. Giống như một cuộc canh tân, một
cuộc cách mạng trong Phật giới!
Những đề nghị nầy tôi cũng có dịp nói
chuyện với một số bạn bè, kể cả một anh bạn cùng sở
làm với tôi, anh ăn chay trường và làm đồ chay gởi bán
hay tham gia gian hàng bán thức ăn trong các hội chợ do chùa tổ chức,
tất cả nghe rồi bỏ qua, không thấy có sự thay đổi nào ngoài
xã hội, trong các chùa, hay trong các nơi có bày bán đồ
ăn chay. Dịp may mới đây tôi tham dự bữa cơm gây quỹ tại
Viên Thông Tự (diễn ra ngay trong chùa nữ Viên Thông chiều ngày
12 tháng 10-2013), bắt gặp tờ thực đơn đặt mỗi bàn, tô
i thật sự vui mừng, cảm động đến rơi nước mắt (tôi
nói rất thực cảm xúc nầy), vì trên tờ thực đơn,
không có món ăn nào đề chữ CHAY, nấu rất ngon, tất
cả có tên gọi đúng như tôi từng mong ước gần cả
cuộc đời mình. Xin kể thực đơn rất gọn, trình bày
trang nhã như sau: Khai vị: Bánh bột lọc, Chả giò.
Món ăn phụ: Soup măng tây, Gỏi pha lê. Món chánh:
Bánh bao, Tàu hủ ky quay, Mì căn khìa, Đậu ngọt xào
[(ăn với cơm trắng) người viết ghi thêm] . Món tráng miệng:
Chè Khoai môn đặc biệt. [Ghi chú của người viết;
món Bánh bao – Tàu hủ ky quay, nếu là mặn tương đương
với Bánh bao - Vịt Bắc Kinh].
Thưa quý vị, một
bữa ăn chay, với ngần ấy món ăn, ngần ấy tên gọi, dù
không dùng tên mặn và không dùng đến chữ chay, thực khách
ăn vẫn ngon, vẫn biết mình đang ăn chay. Tôi cũng đọc được
thực đơn trong vegetarian buffet TỊNH LUẬT (đường Bellaire Houston) bước
đầu có tên những món ăn: Phở Nhân Quyên, Mì Giác
Ngộ, Cháo La Hán, Hủ Tiếu, Mì Quảng, Bún Huế, Bún Mắm,
Bún Măng, Bún Riêu, Bánh Canh... (không có đệm chữ
CHAY phía sau).
Dịp nầy, tôi có
chút suy nghĩ mọn về một vài món ăn chay mà không cần
mượn tên mặn để phải thêm chữ CHAY phía sau, chẳng hạn:
Thí dụ: lNên nhớ, trong các bữa ăn chay, tiệc chay do chùa tổ chức,
tất cả các món ăn đều nấu chay chớ không có món
nào mặn cả, đâu cần phải có thêm chữ chay kèm tên
gọi. Người ăn hay người mua các món ăn cũng nên nhớ như
vậy, đừng bận tâm nghĩ ngợi đến tên gọi của món
mặn rồi so sánh với món ăn chay nữa!]
Dưa mắm chay, có
thể là dưa gang muối?
Chả
giò chay, sao không ghi chả
giò?
Bún thịt xào chay, sao không ghi bún xào?
Bún bò Huế chay, sao không bún nước?hay canh bún?
Mì xào giòn chay, sao không ghi mì xào giòn?
Bò nướng lá lốt chay, sao không ghi đậu hủ nướng lá lốt?
v.v..
(....)
Chắc chắn,
có nhiều tên gọi rất dễ thương dễ nhớ cho những món
ăn chay, được làm bằng đậu hủ, mì căng, các rau quả
sẵn có ngoài chợ. Có điều, các người nội trợ, các
Phật tử chế biến thức ăn, cố tránh dùng các loại gia vị
có sẵn (có thể gặp chất độc hại, không lợi cho sức
khoẻ người dùng) để bảo đảm cho sức khoẻ mọi người.
Đó là điều, tôi nghĩ ai cũng mong như thế. Về tên gọi,
từ từ sẽ quen, mỗi chúng ta đừng vô tình “đánh lừa
chính mình” khi ăn chay mà cứ tưởng mình ăn mặn. Tìm
thức ăn chay bằng tên gọi đồ mặn rồi thêm chữ CHAY sau cuối,
nghe không hay không đẹp chút nào!
II.
Văn Nghệ trong các buổi biểu diễn tại chùa hay gây quỹ giúp
chùa. Đây là
vấn đề khá tế nhị, tôi chỉ xin nêu một vài suy nghĩ
của riêng mình, nếu quý vị phụ trách văn nghệ, các ca
nhạc sĩ có tham dự những chương trình văn nghệ phụ diễn
giúp chùa suy nghĩ xem có được hay không?
* Tôi có trong tay một đĩa Video thực hiện một chương
trình rất hay, trong đó có một tiết mục biểu diễn (xin không
nói tên đĩa và tên ca sĩ), bài ca cổ “Tâm Linh Nhiệm
Mầu”, sáng tác của Tuệ Quang, phỏng theo thơ “Tâm Linh”
của Huỳnh Ngu Công. Nội dung nói về tư tưởng Phật Giáo rất
hay với giọng ca nữ cũng khá hay, nhưng rất tiếc đạo diễn
để cho diễn viên mặc trang phục không phù hợp với nội dung
bài ca: Mặc áo cánh trống hai tay đến khỏi bả vai, mặc mini
ngắn đến gần đầu gối. Nếu như diễn viên mặc
màu áo ni cô hay mặc chiếc áo dài đôn hậu có
lẽ gây nhiều dấu ấn cho tác phẩm nầy. Tôi nghĩ, cả
đĩa DVD đều được, chỉ có một bài ca nầy mà làm
giảm đi giá trị nghệ thuật, thật uổng!
* Cách đây vài năm, có một chương trình
văn nghệ phục vụ tại một ngôi chùa ở Port Athur, trong phần văn
nghệ có nữ ca sĩ ăn mặc hớ hênh lại hát những bản
tình ca lãng mạn, từ sân khấu bước xuống hàng khán giả
mà các vị Sư đang ngồi hàng ghế đầu thưởng thức,
lại nhúng nhẩy qua lại trước mặt các Thầy, không thể chấp
nhận được hình ảnh đó. Năm vừa qua, chương trình
văn nghệ trong bữa cơm gây quỹ ủng hộ một ngôi chùa ở
Austin tổ chức trong nhà hàng sang trọng thành phố Houston có một
nữ ca sĩ thời danh rất vui tính cầm micro bước xuống các bàn
để vận động ủng hộ gây quỹ, lại để bộ ngực
lộ liễu “khêu gợi” phụ hoạ với lời của một MC trên
sân khấu, làm mất đi hình ảnh tốt đẹp của đêm
gây quỹ cho chùa...
Những hình ảnh
tương tự, nghĩ rằng còn diễn ra nhiều chỗ, nhiều nơi. Ở
đây, tôi xin góp ý mấy điểm sau đây:
1.- Ban tổ chức và người phụ trách các buổi
văn nghệ gây quỹ cho chùa cần hiểu rõ mục đích và
ý nghĩa trong sáng khi giúp chùa thực hiện một chương trình
văn nghệ chọn lọc, đề nghị phối hợp tìm những sáng
tác về đạo, về quê hương, nếu là tình yêu nói
về ơn nghĩa sinh thành sẽ phù hợp hơn; không nhất thiết phải
sử dụng nhạc kích động cho không khí được trang nghiêm
nơi cửa Phật. Các nghệ sĩ biểu diễn tìm chọn những sáng
tác theo chiều hướng trên, nhất là chú tâm đến trang phục
mà mình cần sử dụng khi lên sân khấu hát phục vụ một
chương trình gây quỹ cho chùa chớ không phải một chương
trình hát hò tự do nào khác...
2.- Quý
Thầy trụ trì của chùa có ý định tổ chức chương
trình gây quỹ trong các bữa cơm (dù ngay trong khuôn viên chùa
hay tại nhà hàng) nên phối hợp và nhắc nhở quý vị phụ
trách, quý vị mạnh thường quân ủng hộ mời gọi ca nhạc
sĩ những chi tiết trên, dù nhỏ nhưng tôi nghĩ là rất cần
mới có thể thành công trọn vẹn cho một chương trình gây
quỹ.
Biết rằng “lời thật mất lòng”,
nhưng ít ra những điều mình thấy, mình nghe dư luận phê
phán, mà chẳng nói ra cũng là điều không phải. Buộc lòng
tôi phải viết với lương tâm của một Phật tử mang Pháp
danh MINH THÔNG từ năm 1961 đến nay. Mong được sự cảm thông
và ý kiến xây dựng của tất cả quý Thầy, quý chư
liệt vị đọc bài nầy.
15-10-2013
MINH THÔNG
(Phật tử tại Houston
TX)
_______
Địa chỉ liên lạc: vienhoangle@yahoo.com hoặc vienhoangle1948@gmail.com
Cell: 281-736-2421
